TİMETURK | HABER MERKEZİ
Muammer Kaddafi döneminde Libya halkı “tek bir düşmanımız var” diyordu. Bugün ise “insanlar düşmanlarının kim olduğunu bilmiyor”.
Ülkenin eski diktatörünün devrilmesi ve ölümü ile sonuçlanan silahlı ayaklanmaya dönüşen Arap Baharı protestolarından dört sene sonra, Libya iki hümetin ve düzinelerce milis kuvveti ve silahlı grupların arasında sürüklenip duruyor. Ortadoğu'daki bir çok komşuda olduğu gibi Libyalılar da 2011'de diktatöre karşı daha fazla siyasi özgürlük umuduyla ve Kaddafi'nin 40 yıllkık yönetimini bitirmek için protestolar düzenlemişlerdi. Ancak uzmanlara göre bugün ortalama bir Libya'nın hayatı Kaddafi döneminde olana göre daha tehlikeli ve daha istikrarsız.
Atlantik Konsül Refik Hariri Ortadoğu araştırmaları merkezi araştırmacılarından Karim Merzan “Bugünün Libya'sı, devrim sırasında umduğumuzun aksine çok, çok daha kötü” dedi. Merzan ayrıca “Suç oranı hızla artıyor. Güvensizlik her yere sinmiş durumda. İş yok. Yiyecek ve elektrik sıkıntısı var. Kavga var, korku var... Çok az ümit veren şey görüyorum” ifadeleri ile Libya'daki karmaşa ortamını tanımladı.
Her ne kadar 2012'de seçimler yapıldıysa da, hükümet hiçbir zaman ayaklanma sırasında güç kazanan çok sayıdaki militanı ve silahlı grupları kontrol etmeye muktedir olamadı ve çatışmalar devam etti.
Çatışmalar Mayıs 2014'te yoğunlaştı. Uzun yıllardır Amerika'da yaşayan General Halife Haftar Bingazi'deki İslami güçlere karşı bir saldırı düzenledi. Çatışmalarda en az 80 kişi hayatını kaybetti. Libyalılar Genel Ulusal Kongre'nin ülkeye istikrar getirememesinden dolayı büyük hayal kırıklığı içinde. Şimdi Libya'nın muhalif parlamentolarının ardında farklı silahlı gruplar bulunmakta. General Haftar ve idaresindeki “Onur Operasyonu” milisleri kuzeydoğu şehri Tobruk'u merkez ilan eden Temsilciler Meclisi'ni desteklerken, İslami yapıların bir araya toplandığı “Fecr-i Libya” ve Kaddafi ile çatışan devrimciler kuzeybatı şehri Trablus'u merkez edinmiş Genel Ulusal Kongre'yi desteklemekte.
Çatışma özellikle son aylarda daha karmaşık bir karakter kazandı. Bu gruplar çoğu kendi içlerinde tekrar tekrar bölündü, ve çok sayıdaki yerel milis ve aşiret savaşçıları ülkede kontrolü ele geçirmek için çatışmaktaydı. Bu karmaşık gruplara, 2012'de Bingazi'deki Amerikan konsolosluğuna düzenlenen saldırının şüphelisi Ensarü'ş Şeria ve Kaddafi'nin memleketi Sirte'de hakimiyet iddia eden IŞİD eklendi.
BM İnsani Yardım İşleri Koordinasyon Ofisi'nin raporuna göre Libya'da şu anda aktif olan yaklaşık 1.700 silahlı grup ve milis bulunmakta.
Mughrabi, polis merkezlerinin ya işlevsel olmadığını ya da olaylara müdahale etmekten korktuğunu belirterek “İnsanlar güvende hissetmiyor, çünkü hukuk artık onları korumuyor” dedi. Diğer taraftan insanlar kendi aralarındaki meseleleri halletmek için etraflarında bulunan milisleri kullanabiliyor.
Mughrabi'ye göre mahkemelerin de silahlı grupların saldırısı altında olduğunu, bu silahlı grupların özellikle avukatların Kaddafi destekçilerini savundukları düşündükleri zaman saldırıda bulunmakta.
Yapılan raporlamalara göre 2014'te başlayan çatışmalarda bugüne kadar 4.600 kişi hayatını kaybetti. Çatışmalardan en çok zarar gören yer ise şehir merkezindeki binaların harabaye dönüştüğü Bingazi. Mughrabi'ye göre maddi yıkımın yanında çatışmaların yarattığı korku çok büyük.
BM çatışmaların yarattığı korkudan dolayı 435 bin Libyalının evlerini terkedip ülke içi göçe kalkıştığı açıklarken, asıl sayının bundan çok daha yüksek olduğu söyleniyor. Ülke içinde göç eden insanların üçte birinin çok “tehlikeli” şartlarda yaşamaya çalıştığı bildiriliyor.
BM, Libya nüfusunun neredeyse üçte birine tekabul eden 2.5 milyon insanın çatışmalardan etkilendiğini; yiyecek, su, elektrik ve tıbbi destek sıkıntısı çektiğini açıkladı. BM'in Haziran ayı verilerine göre 2.5 milyon Libyalı sağlık hizmetine ve 400 bini de yiyecek yardımına ihtiyaç duymakta.
Libyalılar arasında yapolan araştırmaya göre vatandaşların çoğu ülkelerindeki güvensizlik ve istikrarsızlıktan dolayı hüsrana kapılmış ve devrime katıldıklarından ötürü pişmanlık duyar vaziyetteler. Hatta bazıları Kaddafi idaresi altındaki görece istikrarlı ortama dönmeyi istemekte.
Libya'da ulusal birlik hükümetinin kurulması yönünde BM tarafından hazırlanan anlaşmanın taslak metni 21 Eylül'de BM'ye sunuldu. ABD Dışişleri Bakanı Kerry, 2 Ekim Cuma günü BM'de yaptığı konuşmada Libya liderlerine anlaşmaya varmak için ellerini çabuk tutma çağrısında bulundu.
pbs.org sitesinde yer alan bu haber Melahat Kemal tarafından TIMETURK için tercüme edilmiştir
