Meltem Suat Timeturk Dış Haberler Servisi/Özel
Brezilya siyasetinde tarihi bir dönemeç yaşandı. Ülkenin Yüksek Mahkemesi Birinci Dairesi, eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'yu, demokratik düzeni ortadan kaldırmaya yönelik darbe planı kurmaktan 27 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırdı.
Beş yargıçtan dördünün suçlu bulduğu Bolsonaro, “şiddet yoluyla demokratik hukuk düzenini ortadan kaldırmaya teşebbüs, darbe girişimi, silahlı suç örgütüne üyelik ve kamu malına zarar verme” suçlarından mahkûm edildi. Karar, yalnızca Bolsonaro için değil, Brezilya demokrasisi için de “emsalsiz” olarak tanımlanıyor.
Yerel basın, bu gelişmeyi “tarihi” olarak nitelendirdi. Çünkü Brezilya tarihinde hiçbir eski devlet başkanı, demokratik kurumlara karşı suçlamalarla bu denli ağır bir cezaya çarptırılmamıştı. Bolsonaro ile birlikte yargılanan diğer 7 sanık da 2 ila 26 yıl arasında değişen hapis cezaları aldı.
‘Demokratik düzeni yıkmaya yönelik örgütlü girişim'
Yüksek Mahkeme Birinci Daire Başkanı Cristiano Zanin, delillerin sanıkların demokrasiye karşı açık bir tehdit oluşturduğunu gösterdiğini belirtti. Zanin, “Sanıkların amacı, demokratik hukuk devletini yıkmaktı. Savcılık, Bolsonaro'nun iktidarda kalmasını sağlamak için hiyerarşik bir suç örgütü kurulduğunu tatmin edici şekilde ortaya koydu.” dedi.
Bolsonaro'nun cezayı ev hapsinde, başkent Brazilya'da yüksek güvenlikli bir cezaevinde özel hücrede veya bir askeri kışlada çekmesi gündemde.
Darbe girişiminin arka planı
Brezilya'da 30 Ekim 2022'de yapılan seçimleri kaybeden Bolsonaro, yerini sol görüşlü Luiz Inacio Lula da Silva'ya bırakmak zorunda kalmıştı. Ancak seçim sonuçlarını tanımayan Bolsonaro'nun destekçileri, günlerce otoyolları kapatmış ve 8 Ocak 2023'te polis bariyerlerini aşarak Ulusal Kongre binasını basmıştı.
Sokaklara taşan bu olayların ardından, 26 Kasım 2024'te Bolsonaro'nun darbe girişimine doğrudan dahil olduğu Federal Polis tarafından açıklanmıştı. Ardından Yüksek Mahkeme, 26 Mart 2025'te savcılığın hazırladığı iddianameyi kabul ederek süreci resmen başlatmıştı.
Siyasi etkiler
Karar, yalnızca Brezilya'da değil, Latin Amerika'nın tamamında büyük yankı uyandırdı. Uzmanlar, Bolsonaro'nun mahkûmiyetinin bölgede yükselen aşırı sağ hareketlere de ağır bir darbe olabileceğini belirtiyor. Lula hükümeti ise bu gelişmenin, Brezilya demokrasisinin kırılganlığını ortaya koyduğunu ve kurumların bu sınavdan güçlenerek çıktığını savunuyor.