Atlantik'te kaybolan 1450 denizcinin akıbetini kimse bilmiyor

Göç eden İska­nd­ina­vlar, okya­nus­ların buzunu eriten sıcak Orta­çağ döne­min­de, dün­ya­nın en büyük ada­sında evler inşa ettiler. Ara­ziden ve hay­van yetiş­tir­me­le­rine izin veren hava koşul­la­rın­dan yarar­lan­dı­lar.

Grön­land'ın kuze­yinde yer­le­şim­ci­ler mors avla­dı­lar ve diş­le­rini fil­di­şi­nin yoğun talep gör­düğü Avrupa'daki tüc­car­lara sat­tı­lar.

Ancak 1450 deniz­ci­ ani­den Kuzey Atlan­tik'te kay­bol­du­. Ne yazılı kay­nak­lar ne de sözlü gele­nek tam ola­rak nede­nini açık­la­mı­yor.

Yakın zamanda Har­vard Üni­ver­si­tesi'nden bilim adam­larının yaptığı bir araş­tırma, olası cevap­lar­dan bazı­la­rını veri­yor.

Ulu­sal Bilim­ler Aka­de­misi Bil­di­ri­ler Kitabı'nda yayın­la­nan çalış­mada, bilim adam­ları ada­nın güney ucunda bulu­nan 500 çift­liği içe­ren bir Viking yer­le­şi­mine odak­lan­dı­lar. Çift­lik­lerin, ada­nın çoğunu kap­la­yan Grön­land buz taba­ka­sı­nın kena­rın­dan yak­la­şık 4 km uzak­lıkta ve çok uzak olma­yan bir mesa­fede inşa edildiğini keşfettiler.

Viking­le­rin orta­dan kay­bol­ması, Kuzey Yarım­küre'nin büyük kıs­mı­nın küçük bir buzul dönemi yaşa­dığı döneme denk geldi. Bu olayın Kuzey Atlan­tik'te özel­likle ciddi etki­leri oldu.

Bil­gi­sa­yar simü­las­yon­ları daha önce Grön­land kıyı­la­rında büyü­yen buz küt­le­le­rini net bir şekilde gösteriyor. Muh­te­me­len verimli kıyı böl­ge­le­ri okya­nus yüze­yi­nin bir­kaç metre altına kaldı ve bu da İska­nd­ina­vl­ar­ının ara­ziyi yetiş­tirme fır­sat­la­rını azalttı.

Ama tek zor­luk bu değildi. Har­vard Üni­ver­si­tesinin hazırladığı çalış­mada, bilim adam­ları artan buz küt­le­si­nin Grön­land kıyı­ları ve sakin­leri üze­rin­deki etki­le­rini daha ayrın­tılı bir şekilde incelediler.

Hesap­la­ma­lar, büyü­yen buz küt­le­si­nin muh­te­me­len Grön­land çev­re­sin­deki sular üze­rinde artan bir yer­çe­kimi etkisi yarat­tı­ğını ve deniz sevi­ye­si­nin 3,3 met­re­den az olma­yan bir yük­sel­me­ye neden oldu­ğunu ortaya koyu­yor.

Böy­lece buz küt­le­leri hem deniz sevi­ye­si­nin yük­sel­me­sine hem de man­za­ra­nın alçal­ma­sına neden oldu. Bahse konu kom­bi­nas­yon muh­te­me­len kıyı şeri­di­nin yüz­lerce metre geri çekil­me­sine neden ola­rak 200 km2 arazi ve bir­çok evi su altında bıraktı.

Önceki araş­tır­ma­lar, Grön­land'daki Viking döne­minde yük­se­len deniz sevi­ye­le­ri­nin olası bir faktör olduğunu zaten göstermişti.

Ancak bilim adam­la­rına göre, yük­se­len su ve top­rak kaybı muh­te­me­len 1450 Grön­landlı İska­nd­ina­v denizcinin kaybolmasında kilit bir fak­tördü.

Kaynak: Sciencedaily