Çeviri Makale
Afganistan'da kalıcı bir barış için Taliban'ın ne istediğinin anlaşılması gerektiğini ve geçmişteki yaşananlardan ders çıkarılması gerektiğini savundu.
İŞTE NADİR NAİM'İN YAZISI
Washington'un baş müzakerecisi Zalmay Khalilzad, 28 Ocak'ta, Katar'ın başkenti Doha'daki üst üste altı gün süren müzakerelerin ardından ABD ve Taliban'ın sonunda barış görüşmelerinin önünü açabilecek bir anlaşma için “taslak çerçeve” ye sahip olduğunu açıkladı.
AYRINTI VERİLMEDİ
Khalilzad'ın yorumları kuşkusuz 17 yıldır sürecek olan ihtilafta atılım umutlarını ateşledi, ancak ne ABD ne de Taliban yetkilileri çerçevenin özellikleriyle ilgili herhangi bir ayrıntı sunmadılar.
Tarihsel olarak, stratejik konumu nedeniyle, Afganistan genellikle küresel ve bölgesel güçlerin rekabetlerini sürdürdüğü bir savaş alanı olarak hizmet ediyordu. İstilalar, müdahaleler, savaşlar ve uzun vadeli çatışmalar, tüm taraflar için büyük bir tahribata ve kayba neden oldu; en yüksek bedel kaçınılmaz olarak Afgan milleti tarafından ödendi.
Yıllar boyunca, savaş partileri temkinli iyimserlik yaratarak sayısız görüşme ve müzakere turuna katıldılar. Ancak, karar vericilerin kısa görüşlülüğü, fazla güvenmesi ve geçmiş hatalardan ders almayı reddetmeleri nedeniyle barış her zaman içinden çıkılmaz hale geldi ve milyonlarca acı çekti.
KALICI BARIŞIN SAĞLANMASI
Bugün, bu şiddet döngüsünü kırmak ve Afganistan halkının nihayet birleşmesini, iyileşmesini ve gelişmesini sağlayacak bir barış sürecini başlatmak için başka bir fırsatla karşı karşıyayız gibi görünüyor. Bununla birlikte, geçmişte defalarca kanıtlandığı gibi, tüm taraflar geçmişte yapılan hatalardan ders almaz, düşmanın ihtiyaçlarını ve motivasyonlarını anlamadıkça ve yerel halkın yanı sıra tüm bölge halkını da tatmin eden bir çözüm bulmadıkça sürdürülebilir barış sağlanamaz.
Bu nedenle, bu tarihi birleşme sürecinde, 1990'lı yıllarda Taliban'ın yükselişine neden olan faktörleri ve grubu bugüne yönlendiren motivasyonları incelemenin hayati öneme sahip olmasının nedeni budur.
Taliban ne istiyor?
Taliban, 1990'ların başında, Afganistan'ın Sovyet işgaline direnen Müslüman Afgan savaşçıları olan "mücahidlerin" bir grubu tarafından kuruldu (1979-1989). Sovyet birliklerinin geri çekilmesiyle yaratılan güç boşluğundan faydalanan grup, 1996 yılında oluşumunu izleyen yıllarda Afganistan'ın kontrolünü ele geçiren yıllarda etki alanını kolayca genişletti ve ABD'den sonra devrilinceye kadar ülkenin çoğunu kontrol altına aldı. 11 Eylül saldırılarını takip eden Aralık 2001'de Afganistan'ın işgaline son verdi.
Taliban rejiminin devrilmesinden sonra, grubun üyeleri, ülkedeki mütevazı ama onurlu bir varoluşu vaat eden bir barış anlaşmasını kabul etmeye hazırdı. Yine de, Afganistan'ın içinde ve dışında, belirleyici zaferleriyle sarhoş olmuş politikacılar ve karar vericiler bu seçeneği eğlendirmeyi reddetti ve Taliban'ı hızla müzakere masasından attı. Ülkenin kaderini belirleyen Bonn Konferansında, grubun en temel taleplerini tamamen görmezden geldiler ve kesinlikle bir Taliban karşıtı hükümetin kurulmasını sağladılar. Bu, Afganistan'daki en son kan dökülmesini tetikleyen ve bizi bugün bulunduğumuz yere getiren temel hataydı.
Bugün, üyeleri kendilerini haksız bir yabancı istilayı yenmeyi başaran kutsal savaşçılar olarak gören bir grupla uğraşıyoruz.
Son 17 yılda sayısız Taliban lideri öldürüldü ve ABD güçleri tarafından sürgüne zorlandı. Çok şanslı olmayanlar, Guantanamo veya Bagram'daki kafeslerde, açıklanamayan işkence ve tahribata maruz kaldılar. Bütün bunlar, grubun üyelerinin ABD güçlerine karşı mücadelelerini kaçınılmaz, gerekli ve hatta kutsal olarak görmelerine neden oldu.
Dahası, yönetim güçleri Taliban üyelerini zor koşullarda yaşamaya zorladı - kaçaklar her zaman kaçak olduğu gibi - savaş alanına girmeleri onlar için kolay, hatta doğal bir seçim haline geldi. Belki de daha önemlisi, Taliban yıllar içinde Afganistan'daki nüfuz bölgesini genişletmeye devam etti ve kendisini çatışmadaki galip olarak düşünmeye başladı. Grup aynı zamanda, merkezi hükümeti temel hizmetlerin sağlanmasında etkisiz olarak gören ve ezici bir şekilde endemik yolsuzlukla boğulmuş olan dehşetli kırsal nüfusun bir kısmının kalbini ve kafasını kazanmayı başardı.
İSLAM HÜKÜMETİ
Şimdi, tüm ilgili taraflarca tanınan etkili bir siyasi ve askeri varlık olarak, Taliban iki uzun vadeli hedefe ulaşmak istiyor: Tüm yabancı birliklerin Afganistan'dan tamamen geri çekilmesi ve kapsayıcı bir İslam hükümeti kurulması.
Tabii ki, müzakerelerde üst sıralarda olduğuna inanan grubun, güven inşa etmeyi amaçlayan çok sayıda kısa vadeli talepleri de var.
Taliban liderlerinin uluslararası yaptırım listelerinden çıkarılmasını, mahkumlarının serbest bırakılmasını ve Doha'daki siyasi ofisinin uluslararası olarak tanınmasını istiyor. Taliban, 2001'deki yenilgisini izleyen dönemden farklı olarak, şimdi bir anlaşmanın ardından Afganistan'da önemli bir siyasi güç kalma hakkını kazandığına inanıyor. Net bir politik vizyona sahip ve gelecekteki uluslararası ilişkileri için bazı parametreler belirlemek istiyor. Bu nedenle, bölgesel ve uluslararası güçlerle ikili saldırganlık önleyici anlaşmaların imzalanmasına da hevesli olmasının nedeni budur.
Devam eden müzakereler ancak ilgili tarafların tümü Taliban'ın tutumunu kabul etmesi ve grubu küçümsemekten kaçınması durumunda başarılı olabilir.
Afgan halkı barışa hazır
Geçen yılki, ABD'nin öncülüğünde 2001'deki işgali başlamasından bu yana türünün ilk örneği olan Taliban ve Afgan hükümeti arasındaki üç günlük başarılı Eid ateşkes, sıradan Afgan'ların Taliban'la barış yapmaya hazır olduklarının açık bir göstergesiydi. Gerçekten, halkım kırk yıllık savaştan sonra normale döndüğü için umutsuz. Ancak bu, grupla herhangi bir barış anlaşmasını kabul etmeye istekli oldukları anlamına gelmez. Birçok Afgan kadını Taliban ile barış anlaşmasının haklarını sınırlayacağını düşünüyor. Şii Müslümanları olan Hazara azınlığın üyeleri de, zayıf yapılandırılmış bir barış anlaşmasının ülkedeki geleceklerini riske sokabileceğine inanıyor.
Sürdürülebilir barışı sağlamak için, Afgan hükümetinin ABD'nin yardımıyla Taliban'ın ihtiyaç ve beklentilerini kabul etmek ile Afgan nüfusunun grup tarafından tehdit altında hissettiği kesimleri için gerekli korumaları sağlamak arasında bir denge kurması gerekecek.
Ayrıca, tüm yerel paydaşların - hükümet yetkilileri, muhalif liderler ve kabile büyükleri - barış anlaşmasından ne istedikleri konusunda kendi aralarında bir fikir birliğine varmaları gerekecek. Şimdilik, Taliban'la bir anlaşmaya varmak yerine, bir sonraki seçimlerden sonra sandalyelerine oturmaya daha fazla odaklanmış görünüyorlar. Ülkelere istikrar getirmekten ziyade, güçle ilgili kaygılarını sürdürme konusunda daha fazla endişe duymaya devam etmeleri ve bir güç paylaşımı anlaşması müzakere etmeyi reddetmeleri halinde, herhangi bir barış çabası başarısızlığa mahkum olacak.
Diğer karmaşık konular, bölgesel ve uluslararası güçler henüz Afganistan'daki bir barış anlaşmasının özellikleri konusunda bir uzlaşmaya varmamıştır. Kapsayıcı bir bölgesel fikir birliği zorunludur; Afganistan'da sürdürülebilir barış istiyorsa ABD bunu tek başına yapamaz. Son yerleşimde Moskova, Pekin, İslamabad, Tahran, Yeni Delhi ve Ankara'nın hepsi bir şey söylemek isterdi.
Bununla birlikte, bir Afgan vatandaşı olarak, Afganistan'daki barış beklentileri konusunda şimdiye kadar olduğumdan daha temkinli bir şekilde iyimserim. Taliban hala doğrudan Afgan hükümetiyle konuşmayı reddediyor, ancak bu kez ABD iki tarafı bir araya getirme konusunda oldukça motive oluyor. Başkan Donald Trump, ülkesini yurtdışındaki "aptal savaşlardan" kurtarmaya istekli olduğunu ve bu amacı gerçekleştirmesinin tek gerçekçi yolunun hem Taliban hem de Kabil'i müzakere masasına getirmektir.
Nihayetinde biziz, barış sürecinin sorumluluğunu üstlenen ve yönetmesi gereken Afganlar bizizdir, ancak bu amaca ulaşmak için tüm komşularımızın ve ortaklarımızın yardımına ve iyiliğine ihtiyacımız var. Yalnızca bu sefer eski hataları tekrar etmeyeceklerini ve müzakereleri ileriye götürürken ilgili tüm tarafların beklenti ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak bu çatışmadan bir çıkış yolu bulmamıza yardımcı olacağını umuyoruz. Afganistan'ın yabancı güçler için bir savaş alanı olmayı bırakması ve gerçek potansiyelini gerçekleştirmesi ve Asya'nın kalbinde merkezi bir bağlantı merkezi haline gelmesinin tam zamanı . Ve bugün, bu rüya elimizde.
