Filistinli ünlü gazeteci Abdel Bari Atwan, Pakistan ile Suudi Arabistan arasındaki 70 yıllık stratejik ittifakın çöküş sebeplerini yazdı.
Atwan'ın Rai al-Youm'da, “Suudi-Pakistan boşanması” başlıklı yayımlanan analiz haberi şöyle:
Bu hafta Arap gazetelerinin ekonomi sayfalarında Suudi Arabistan ile uzun süredir müttefiki Pakistan arasındaki ilişkilerde gelişmekte olan büyük bir stratejik krize ışık tutan küçük bir haber çıktı.
İslam dünyasının tek nükleer silahına sahip Pakistan'ın 1940'ların sonlarında Hindistan'dan ayrılışından bu yana, İslam'ın en kutsal türbelerini korumasından zevk ve güç alan Krallık ile yetmiş yıldan fazla süren yakın ortaklıkta bir dönüm noktası olabilir.
Haber, Pakistan'ın Suudi Arabistan'a 2018 sonlarında sağladığı 3 milyar dolarlık kredinin bir milyar dolarını geri ödediğiydi. Daha önceki bir milyar dolarlık dilim Temmuz ayında geri ödendi ve Pakistan hükümetinin Çin'den alternatif finansman sağladıktan sonra Ocak ayında geri ödemeyi planladığı bir milyar dolar daha kaldı.
Suudilerin neden kredinin erken geri ödenmesini talep ettikleri ve aynı zamanda Pakistan'ın petrol alımları için 3.2 milyar dolarlık bir krediyi askıya aldıkları konusunda farklı görüşler öne sürüldü. Bazıları bu hareketi Suudi Arabistan'ın mali zorluklarına bağladı: Petrol satışlarındaki düşüş nedeniyle ekonomik durgunluğa girdiği için alabileceği her dolara ihtiyacı olan Başbakan İmran Han'a parayı geri ödemesi için baskı yaptı. Diğerleri, Suudi Arabistan'ın Hindistan ile gelişen stratejik ortaklığı ve Pakistan'ın İran'la artan yakınlaşmasıyla ilgili olarak bunu siyasi olarak motive etti.
İki ülke arasındaki ilişkiler bir süredir kötüye gidiyor.
İlk büyük kriz, 2015 yılında Pakistan'ın Suudi liderliğindeki Yemen savaşına katılmak için asker göndermeyi reddetmesiyle gerçekleşti.
Bu aynı zamanda Pakistan'ın Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın Suudi liderliğinde bir 'İslami NATO' kurma fikrini reddettiğinin sinyalini verdi.
Aşırı hassas Keşmir meselesi üzerine gerilim daha da arttı. İslamabad, Riyad'ın Hindistan'ın Jammu ve Keşmir'in özel özerk statüsünü iptal etme kararına verdiği tarafsız tepkiyle dehşete düştü. Bu, Hindistan'ın ihtilaflı eyaleti ilhakı için fiilen Suudi onayı olarak görüldü.
Suudi Arabistan da etkin bir şekilde kontrol ettiği İslam İşbirliği Teşkilatı'nın (ICO) Keşmir'de harekete geçmesini engelledi.
Pakistan Dışişleri Bakanı Shah Mahmood Qureshi, Riyad'ın bu konuda harekete geçmemesi halinde İslamabad'ın İKT çerçevesi dışında Müslüman çoğunluklu ülkelerle destek sağlamak için bir toplantı arayacağı konusunda uyarıda bulundu. Suudi Arabistan'ın İslami liderlik iddialarına yönelik bu hakaret, 3 milyar dolarlık krediyi geri çekme kararına yol açmış gibi görünüyor.
Pakistan ordusunun genelkurmay başkanı Gen. Qamar Javed Bajwa, iki ülke arasında artan gerilimi hafifletmek için Riyad'a uçtu; ancak Veliaht Prens ile görüşmesi reddedildi ve ülkesine eli boş döndü. Bu küçümseme hem Pakistan hükümetini hem de geleneksel olarak Suudi yanlısı askeri teşkilatı derinden rahatsız etti.
Suudi Arabistan, Pakistan'ın İran'la ilişkilerinin iyileşmesine karşı ihtiyatlı davranıyor ve diğer şeylerin yanı sıra Pakistan'ın nükleer teknolojisinin transferini içerebileceğinden korkuyor.
İslam dünyasının karşı karşıya olduğu sorunları tartışmak için Aralık 2019'da Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yakın koordinasyon içinde Malezya Başbakanı Mahathir Muhammed tarafından düzenlenen 'alternatif' İslam zirvesine katılma konusunda İmran Han'ın anlaşmasına karşı çıktı. Krallık, Pakistan Başbakanı'na katılmaması için büyük baskı yaptı. Pakistan sonunda, Suudilerin mali desteği keseceğinden veya ülke ekonomisine dövizleriyle büyük katkısı olan Körfez ülkelerindeki gurbetçi işçilerine misilleme yapacağından korkarak Riyad'a boyun eğdi.
Suudi Arabistan ise artık Pakistan'a ihtiyacı olmadığını düşünüyor. Yıllar boyunca ülke ekonomisini ve nükleer programını desteklemek için milyarlarca dolar yatırım yaptı. Karşılığında, siyasi bağlılık, askeri personel ve silahlı kuvvetleri için hayati öneme sahip uzmanlık ve İran gibi olası herhangi bir askeri tehdide karşı vekil bir nükleer caydırıcılık elde etti.
Ama devir değişti. Pakistan ve İran iyi şartlar içinde ve Suudi Arabistan, İran'a karşı düşmanlığını paylaşan çok daha güçlü bir nükleer güç olan Körfez ülkeleri ile İsrail arasındaki normalleşme sürecine öncülük etti.
Pakistan ile Suudi Arabistan ve diğer Körfez arasındaki tarihi stratejik ittifak sona yaklaşıyor. Pakistan başka bir yere bakıyor: Çin, Türkiye, İran ve müttefiklerine. Bunlar arasında Suudi Arabistan'a derin bir düşmanlık oluşturan güçler var: Yemen'deki Ensarullah (Husi) hareketi; Lübnan'ın Hizbullah'ı, Irak'ın Haşdi Şaabi'si ve Katar'ın El Cezire TV kanalı, ayrıca katılmak isteyebilecek diğer herhangi bir Müslüman ülke veya oluşum.
Suudi Arabistan'a karşı güçlü bir İslami koalisyon 2021 boyunca şekillenebilir. ABD hegemonyasına karşı küresel bir baskı oluşturmak amacıyla Rusya ve Çin ile güçlerini birleştirebilir.
Amerika'nın daralması ve derin iç sorunların yaşandığı bir dönemde, Orta Doğu'daki bazı ABD müşterileri İsrail'in alternatif bir 'koruyucu' olarak hizmet edebileceğini düşünüyor. Bu onların normalleşme hareketlerini açıklıyor. Ama sonunda hayal kırıklığına uğrayacaklar.
Kaynak: Raialyoum
