Türkiye ile ABD arasında, S-400 krizi sürüyor. Türkiye, Başkan Trump engelini aşsa da, ABD Kongresi'nin Türkiye'ye S-400 füze savunma sistemi alımı sebebiyle yaptırım uygulanması ısrarının arkasında kısa adıyla CAATSA (Amerika'nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) olarak bilinen yasa var.
Türkiye Rus yapımı S-400 füze savunma sistemlerini almakta, ABD Kongresi de bu durumda Türkiye'ye yaptırım uygulanmasında ısrarlı. Ankara, Başkan Trump'tan muafiyet beklentisi içinde.
Peki Türkiye'ye yaptırım uygulanmasını öngören ve kısa adıyla CAATSA olarak bilinen yasa ne diyor?
Türkiye'nin S-400'leri teslim alması halinde sürecin nasıl işlemesi bekleniyor?
Amerika'nın Sesi'nden Begüm Dönmez Ersöz, Washington penceresinden olası gelişmeleri derledi:
“MEŞHUR YASA CAATSA NE DİYOR?”
ABD Kongresi'nin Türkiye'ye S-400 füze savunma sistemi alımı sebebiyle yaptırım uygulanması ısrarının arkasında kısa adıyla CAATSA (Amerika'nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) olarak bilinen yasa var.
2 Ağustos 2017'de Başkan Trump'ın imzasıyla yürürlüğe giren CAATSA İran, Kuzey Kore ve Rusya'ya uygulanan yaptırımların da dayanağı.
CAATSA, “Rusya Federasyonu'nun savunma ya da istihbarat sektörleriyle ya da bunlar adına çalışan kurum ve kişilerle önemli düzeyde alışverişte bulunan kişi ve kurumlara yaptırım uygulanmasını" öngörüyor. Türkiye'ye Rus yapımı S-400 füze savunma sistemi sebebiyle yaptırım uygulanmasını öngören madde de bu.
ABD Başkanı Trump yasa gereği 70 sayfalık CAATSA metninde listelenen 12 yaptırım kaleminden en az beşini seçmek zorunda. Bu kalemler şöyle sıralanıyor:
Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi,
Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi,
ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi,
Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi,
Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi,
Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması,
Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması,
Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması,
Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması,
ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması,
Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD'ye giriş yasağı,
Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması.
BAŞKAN HANGİ KOŞULLARDA MUAFİYET TANIYABİLİR?
ABD Başkanı yasa gereği en fazla 180 gün (6 ay) boyunca yaptırımlardan muafiyet tanıyabiliyor. Muafiyet, süresinin sona ermesinden en geç 15 gün öncesinde yine 180 günlüğüne yenilenebiliyor.
CAATSA Başkan'ın yaptırımlardan muafiyet tanıma kararı vermesi halinde bunu Kongre'nin değerlendirmesine sunmasını şart koşuyor. Başkan'ın Kongre'nin ilgili komisyonuna muafiyet talebini gönderirken yaptırımlardan muafiyet verilmesinin ABD'nin ulusal güvenlik çıkarı için hayati önem taşıdığını, ABD'nin ilgili hükümetle yaptırıma konu olan meselede işbirliği sağlamak adına gösterdiği çabaları ayrıntılı bir şekilde anlatması gerekiyor.
YAPTIRIM SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Türkiye'nin S-400'leri teslim alması halinde öncelikle ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Türkiye'nin Rus savunma ya da istihbarat sektörüyle önemli düzeyde bir alışveriş yapıp yapmadığını belirlemek üzere toplanacak.
Ulusal Güvenlik Konseyi'nin bu anlamda eşiğin aşıldığına kanaat getirmesi halinde, ABD Maliye Bakanlığı olası yaptırım seçeneklerini ve etkilerini değerlendirecek ve Başkan'a hangi yaptırımların uygulanması gerektiği konusunda tavsiyede bulunacak.
Bunun üzerine yaptırım öngören bir başkanlık kararnamesi hazırlanacak. Başkan kararnameye imzasını attığı anda yaptırımlar yürürlüğe girecek.
Başkan'ın kararnameyi ne zaman imzalayacağı dolayısıyla da yaptırımları resmen yürürlüğe almasına ilişkin bir zaman sınırıysa bulunmuyor.
