TİMETURK | HABER MERKEZİ
PINAR HİLAL BALTA
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi öğretim üyelerinden Sosyolog Dr. Tuba Duman, “Bir kadın istismarı olarak Suriyeli kadınların ikinci eş olması” başlıklı araştırmasında önemli bilgilere yer verdi.
Araştırmasından bir bölüm:
“Bir Türkle bir Suriyeli kadını evlendirmem için beni davet ettiler. Orada başka bir Suriyeli kadın, 15 yaşındaki kızını bana ikinci eş olarak vermeyi teklif etti. Çok fena oldum, tutuldum, reddetmem çok zor oldu. Nefsim ‘evet' dememi çok istedi” (M.A., 35, imam, erkek, Şanlıurfa)
Konu ile ilgili Al Jazeera'den İrfan Bozan'a röportaj veren Duman şunları söylesi:
YAYGIN MI?
"Yaygın olduğunu söylemek için yeterli veri yok, ama alttan alta işleyen böyle bir mekanizmanın olduğu gerçeklik. Konu üzerinde iki yıldır çalışıyorum, saha araştırması olarak Urfa ve Ankara'yı seçtim. Bu, artık bir sosyal sorun olarak tanımlanıyor. Alttan alta işleyen böyle sorunlu bir talep var."
ÇARESİZLİK...
"Çaresizlikten ikinci eş olmayı kabul ediyorlar. Göç, en çok kadınları etkiliyor. Dezavantajlı gruplar ve savunmaya muhtaçlar. Cinsel, fiziksel ve ekonomik olarak korunma istiyorlar. Bunlar savaştan kaçmış, travma görmüş ve artık güvenlik arayışındalar."
BİR AİLE EDİNME İSTEĞİ...
"Bir diğer neden de, geldikleri yerde bir sosyal çevreleri var ve burada da bir sosyal çevreye girmek istiyorlar. Anne, çocuğunu ikinci eş olarak evlendirirken aynı zamanda kendisi de bir aile ediniyor. Bir Türkiyelileşme sürecine giriyor."
SON DERECE SORUNLU
"Bu evliliklerin legal hiçbir yanı yok ve son derece sorunlu evlilikler. Mağduriyet üreten evlilikler ama maalesef insanlara cazip geliyor. Suriyeli bir kadın görüşmecime, 'Geleceğin nedir?' diye sorduğumda ağlamaya başladı. 'Benim geleceğim yok, geleceğim karanlık' dedi. Böyle bir zorunlu rıza var. Bu ruh hali ikinci eşliğe bir adaylık doğuruyor."
ASLINDA ORTADA BİR İYİLİK YOK
"Erkekler savaştan ganimet toplamış gibi hissediyorlar. İyilik yaptıklarını söylüyorlar. Ama, evliliklere baktığınız zaman boşanmış, eşini kaybetmiş çocuğu olan kadınlarla değil, genç kızlarla evleniyorlar. Oysa, o genç kızlar, genç erkeklerle evlenip hayat kurabilirler. Erkeklerin, 'İyilik yapıyoruz' argümanı, hiç inandırıcı değil. Yardım illâ ki evlenmek yoluyla mı yapılmalı?"
GİZLİ EVLİLİK TEHLİKESİ
"İkinci eş evliliği, çoğunlukla çok eşliliğin yaygın olduğu gruplarda oluyor. Fakat, gizli evlilik şeklinde de gerçekleşiyor. Aslında toplumsal bir meşruiyeti yok. Başka bir evde metres şeklinde gerçekleşiyor. İlk eşe zorla kabul ettirme şeklinde de gerçekleşiyor. Normalde evlilikler, sosyal uyumu kolaylaştıran süreçlerdir. Fakat, bu tür evlilikler sıkıntılı, hatta aile yapısını bozan, birinci eş için de mağduriyet üreten, aile içindeki bireylerin o kurum içinde hakkını korumayan birliktelikler."
BOŞANMA GEREKÇELERİNDE "İKİNCİ EŞ" SEBEBİ ARTIYOR
"Devlet de, sivil toplum kuruluşları da bunun farkında. Boşanma gerekçelerinde, 'Eşim ikinci evlilik yaptı' gerekçesi artıyor. Ben araştırmamı Urfa'da yaptım ama çevre illerde de de var. Meselâ, Mardin, Gaziantep ve Kilis'te de yoğun evlilikler var. Bu bölgeler Suriyelilerin en fakirlerinin ve en güvencesizlerinin yerleştiği bölgeler. Öte yandan, Ankara'da da bu tür evliliklere rastlanıyor. Araştırmamın ortay çıkardığı bir diğer bulgu da çok eşliliğin sadece kırsala özgü bir durum olmadığı."
MÜCADELE EDEN BİR KURULUŞ VAR MI?
"Bu konuda ciddi toplantılar yapıldığına tanık oldum. Ama, Suriyelilerle ikinci eş evliliğini önleme konusunda bir örgütlenmeye, kampanyaya henüz rastlamadım. Bir anlamda konuşulması hassas konular arasında, bizim hiç bitmeyen hassas konularımızdan biri. Türkiye'de 3 milyon Suriyeli var ama sokakta değiller. 'İyi-kötü insanlar bir yerlerde' dediğimizde, kötü olan kısımlar işte burası."
"KURTARDIK, HASTANEYE GETİRDİK, AMA İLAÇ VERMEDİK"
"Bu insanların asgari yaşam koşullarının iyileştirilmesi gerekiyor. Bu insanların topluma uyumu için projelerin başlatılması gerekiyor. Urfa'da sahada gördüğüm şu: Uzağın uzağında bir evde oturan Suriyeliler var. Bunlar nasıl Türkçe öğrenecek? Orada 40-50 sene de otursa Türkçe öğrenemeyecek. Oysa onlar, hayatın içinde olmak artık iyileşmek istiyorlar. Biz onları kurtardık, hastaneye getirdik ama ilaç vermedik. Bence, çocuk yaşta Suriyelilerle evlilik konularında vicdani kampanyalar yapılmalı. Dini mesajlar kullanılmalı. Cuma hutbelerinde ensar- muhacir kardeşliği anlatılıyor ama muhacirlere bunların da yapılmaması gerektiği anlatılabilir. İmam, hutbede 'Küçük yaşta Suriyellilerle evlenmeyin' dese ne olur? Muhtemelen çok tepki alır; 'Biz öyle mi yapıyoruz, sen bize ne diyorsun derler?' Bu da aslında toplumsal kabulün olmadığını gösteriyor."
