Türkiye'de halk uluslararası ilişkilere nasıl bakıyor? Kimi dost görüyor? Kimlerle işbirliğini gerekliliğine inanıyor? Kadir Has Üniversitesi Türkiye Çalışmaları Grubu'nca gerçekleştirilen ‘Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması‘nın verileri bu ve benzer sorulara yanıt verdi.
Prof. Dr. Mustafa Aydın koordinasyonunda, Prof. Dr. Sinem A. Açıkmeşe, Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Soli Özel ve Sabri Deniz Tığlı'dan oluşan akademik ekip tarafından yürütülen araştırma 2 Nisan-17 Nisan 2020 tarihlerinde Akademetre Araştırma ve Stratejik Planlama tarafından Türkiye'nin nüfus yapısını temsil eden 26 ilde 18 yaş üstü bin kişiyle online görüşmelerle gerçekleştirildi.
Türkiye'nin dış politikasına yön veren gelişmeler hakkında sorular sorulan araştırmada halkın tercihleri ortaya çıkartıldı.
Buna göre Rusya'yı dost görenlerin oranı geçen yıl yüzde 20,3 iken bu yıl yüzde 12,3'e düştü. Dost görmeyenler ise yüzde 67,1'den yüzde 74.4'e yükseldi. Ancak Rusya yine de ABD'ye kıyasla Türk halkından daha fazla "güven notu" aldı. ABD'yi dost bulanlar yüzde 7,3 iken, dost bulmayanlar yüzde 82.7.
Rusya ile işbirliğinin şart olduğunu düşünenler 2013'te yüzde 6,8 iken, bu oran 2019'da yüzde 12,9'a, 2020'de yüzde 21,3'e çıktı.
“Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkileri nasıl tanımlarsınız” sorusuna ‘stratejik ortaklık', ‘yakın işbirliği' ve ‘işbirliği' yanıtını verenlerin toplam oranı geçen yıl yüzde 55.8 iken bu yıl bu oranın yüzde 37'ye düşmesi dikkat çekti.
“Türkiye ile Rusya arasındaki en önemli işbirliği alanları nedir” sorusuna katılımcıların yüzde 57'si ‘enerji alanındaki işbirliği' cevabını verdi. Bu oran 2019'da yüzde 61.5'ti. ‘Ticari-ekonomik işbirliği' yanıtını verenlerin oranı ise yüzde 50'den yüzde 28.1'e düştü. İkili ilişkilerin sorunlu olduğunu düşünenlerin oranı 2019'da yüzde 11.1 iken, bu yıl iki katına çıkarak yüzde 23.3'e yükseldi.
“Türkiye'nin en yakın dostu hangi ülkedir?” sorusuna katılımcılar yüzde 65.3 ile, geçen yılla hemen hemen aynı oranda, yine ‘Azerbaycan' yanıtını verdi. Azerbaycan'ı azalan oranlarda bu yıl da KKTC ve Orta Asya ülkeleri takip etti.
Diken.com.tr'nin aktardığı araştırmaya göre; Türkiye için tehdit olarak görülen ülkeler arasında ise geçen yıl katılımcıların yüzde 81.3'ü ABD yanıtını verirken, bu yıl bu oran yüzde 70'e düşmesine rağmen yine ilk sırada yer aldı. Benzer şekilde geçen yıl katılımcıların yüzde 70.8'i, bu yıl ise yüzde 66.7'si İsrail'i ikinci sıraya yerleştirdi.
Dış politikada işbirliği yapılması gereken ülkeler ise sırasıyla yüzde 30.2 ile Türki cumhuriyetler, yüzde 27.7 ile ABD ve yüzde 24.8 ile Müslüman ülkeler çıktı. İşbirliği yapılması gereken ülkelere ABD yanıtını verenlerin oranının geçen yıl yüzde 8.4 iken bu yıl yüzde 27.7'ye çıkması dikkat çekti.
Araştırmada dikkat çeken bir diğer unsur, Türk halkının AB üyelik sürecine verdiği desteğin düşmesi. Geçen yıl “Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üye olmasını destekliyor musunuz?” sorusuna katılımcıların yüzde 61.1'i ‘Evet' derken, bu yıl aynı soruya yüzde 53 oranında ‘Evet' yanıtı geldi.
Türkiye-AB ilişkilerinin siyasi açıdan değerlendirildiği kategoride, ankete katılan AKP'li seçmenlerin yüzde 47'sinin, CHP'li seçmenlerin yüzde 67.9'unun ve MHP'li seçmenlerin yüzde 37.5'inin Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üye olmasını desteklediği ortaya çıkıyor. MHP seçmeninin geçen yıl yüzde 60.2 olan destekleme oranının bu yıl yüzde 37.5'e düşmesi ise dikkat çekti.
“Türkiye'nin AB üyeliğinin engellendiğini düşünüyor musunuz?” sorusuna, ankete katılanların yüzde 55,6'sı ‘Evet' yanıtını verdi. Engelleme nedeni olarak ilk sırada yüzde 48.2 oranıyla ‘din ve kimlik farklılığı' yanıtı yer aldı.
ABD ile Türkiye arasındaki ilişki sorusuna geçen yıl olduğu gibi bu yıl da katılımcıların yüzde 31.5'i ‘güvenilmez ülke' yanıtını verirken, toplam negatif değerlendirme oranının geçen yıl yüzde 75 iken, bu yıl yüzde 55.5'e düşmesi dikkat çekti.
Aynı kategoride “Türkiye ile ABD arasındaki en önemli sorun nedir?” sorusuna katılımcıların yüzde 34'ü ‘ABD'nin PYD'ye destek vermesi' yanıtını verdi. ‘ABD'nin Ortadoğu'daki Kürt politikaları' yanıtı ise yüzde 27.2 ile ikinci sırada yer aldı.
Ankete katılanları yüzde 55.2'si Türkiye'nin NATO üyeliğinin devam etmesini gerektiğini belirtirken, bu üyeliğin Türkiye'ye katkı sağladığını söyleyenlerin oranı 2019'da yüzde 50.3 iken bu yıl yüzde 40.2'ye düştü.
“Türkiye'nin Ortadoğu'daki son gelişmeler karşısında izlediği politikaları başarılı buluyor musunuz?” sorusuna ankete katılanların yüzde 33.9'u “Başarılı buluyorum” yanıtını verdi. Geçen yıl bu oran yüzde 22.5'ti. “Ne başarılı ne başarısız buluyorum” yanıtı verenler ise geçen yıla göre azalarak yüzde 42.9'a indi. Ankete katılanların yüzde 31.7'si Türkiye'nin Suriye politikasını ‘kesinlikle başarılı' ve ‘başarılı' bulurken, yüzde 40.7'si ise ‘başarısız' bulduğunu beyan etti.
Türkiye'nin Suriye'ye yönelik izlemesi gereken politikanın tarafsız olması ve herhangi bir müdahalede bulunulmaması gerektiğini belirtenlerin oranı yüzde 42.1'den yüzde 38.3'e düşerken, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde yürüttüğü Barış Pınarı operasyonunu başarılı bulanların oranı yüzde 42 oldu.
