Diyarbakır Batman Siirt Kalkınma Projesi kapsamında bölgede ilk kez yaklaşık 200 dönüm alanda 300 bin lira bütçe ile kurulan güneş enerjisi ile sulanan 8 meyve bahçesi, Dicle Elektrik Dağıtım AŞ (DEDAŞ) tarafından biriken borç nedeniyle elektrik kesintisi uygulanan ve tarımsal sulamada sıkıntı yaşanan bölge çiftçisine umut oldu.
Proje ile 3'ü Diyarbakır'da, 5'i Batman'da kurulan hibe meyve bahçeleri tarımsal üretimde maliyeti düşürdüğü, elektrik enerjisine bağımlılığı azalttığından çiftçilerin başka bölgelere göçünü de önlenmiş oldu.
- "Meyvecilik bölgede sektör haline geldi"
Proje koordinatörü Murat Akbaş, AA muhabirine, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Eker'in talimatıyla hayata geçirilen projenin Türkiye'deki en önemli kırsal kalkınma, Cumhuriyet tarihi boyunca da bölgede uygulanan ilk ve tek entegre kalkınma projesi olduğunu söyledi.
Akbaş, proje ile 7 yılda 300 köyde en az bir yatırım gerçekleştirildiğini, yaklaşık bin projeye 15 milyon liralık hibe desteği verildiğini ifade ederek, hibe oranının Bakan Eker tarafından yüzde 50'den yüzde 70'e çıkarıldığını belirtti.
Proje ile 50 köyde kırsal altyapı inşaat faaliyetleri gerçekleştirildiğini, hayvan içme suyu göletleri, kapalı sistem sulama kanalları gibi bölgede yenilikçi modern sistemler hayata geçirildiğini dile getiren Akbaş, daha önce kuru tarımın tercih edildiği bölgede, 10 bin dönüm alanda bin meyve bahçesi oluşturulmasıyla meyveciliğin tercih edilir hale geldiğini vurguladı.
"Meyvecilik bölgede kar elde edilen bir sektör haline geldi. Artık kırsal kalkınmada meyvecilik başat bir rol oynuyor" diyen Akbaş, Batman ve Diyarbakır'da çiftçilerin faaliyetleri yerinde görmesi için proje tarafından finanse edilen güneş enerjisi sistemiyle sulanan örnek meyve bahçeleri kurarak çiftçiye hibe ettiklerini, projenin başka programlar tarafından da örnek alındığını kaydetti.
- "Elektriğe bağımlılığı sonlandırdık"
Akbaş, bölge çiftçisinin biriken elektrik borcu nedeniyle enerjide kesintiye gidilmesinden muzdarip olduğunu, bu doğrultuda Türkiye'de güneşli gün sayısı en yüksek bölge olan Güneydoğu'da doğal ve çevreci bir enerji kaynağı olan güneş enerjisinden azami ölçüde faydalanmak için mevye bahçelerinde güneş enerjisi sistemini hayata geçirdiklerini belirtti.
Bu sistemle, elektriğe, benzine ihtiyaç duymadan güneş enerjisiyle damlama sulama yapıldığını aktaran Akbaş, bu yönde yoğun taleplerin geldiğini, gelecek yıllarda güneş enerjisi kullanımının daha da yaygınlaşacağına, devletin ve hükümetin de desteklerini ciddi düzeyde artıracağına inandığını belirtti.
Elektrikte bağımlılığı azaltmak için sistemin yaygınlaşmasının yararına dikkati çeken Akbaş, " Projeyle kurduğumuz meyve bahçelerinden 8'ini sonsuz enerji kaynağı güneş enerjisi sistemiyle buluşturarak tarımsal sulamada elektriğe bağımlılığı sonlandırdık. Bölgede elektrik kesintisinden dolayı sulamada sıkıntı yaşanmayan tek yer güneş enerjisi ile kurduğumuz meyve bahçeleri" dedi.
Akbaş, Diyarbakır'daki bahçelerden birinin Lice ilçesinde kurulduğuna dikkati çekerek, Lice'nin artık tarımsal ve kırsal kalkınmaya yönelik faaliyetlerle gündeme gelmesini istediklerini sözlerine ekledi.
- "Çiftçi için bu sistem büyük bir avantaj"
Meyve bahçelerine güneş enerjisi sistemini kuran firma sahibi Faysal Tanrıkulu, bölgenin güneş enerjisi açısından büyük bir kapasiteye sahip olduğunu, bu enerjiyi değerlendirmek amacıyla çalışma yürüttüklerini söyledi.
Tanrıkulu, güneş enerjisinin elektrik üretimi ve tarımda çok fizibil olduğunu, bu nedenle tarımda girdi maliyetlerini en aza indirebilecek bu sistemlerin kurulmasının önemine değinerek, elektriğe bağımlılığı azaltan bu tür projelerin yaygınlaşması konusunda kendilerine yoğun talep geldiğini belirtti.
Dünyada yaklaşık 25 yıldır kullanılan bu sistem için çiftçinin desteğe ihtiyaç duyduğunu vurgulayan Tanrıkulu, şöyle dedi:
"Çiftçi için tarımsal maliyeti ciddi oranda düşüren bu sistem büyük bir avantaj. Özellikle yaz aylarında tarımsal sulamada daha yoğun elektrik kullanıldığından çiftçinin mağduriyeti artıyor. Bu projenin yaygınlaşabilmesi için tapulaşma ile ilgili problemler ve KDV muafiyetinin sağlanması gerekir. Bu gerçekleştiğinde yüzde 50-60 oranındaki hibe ile bu sistemi kurmayacak çiftçi yoktur. Toplulaştırma tamamlandığında bu projenin de önünün açılacağını düşünüyoruz."
Diyarbakır'ın Ergani ilçesine bağlı Bademli köyünde yaşayan ve 8,2 dönüm arazisine proje kapsamında yaklaşık 50 bin lira bütçe ile kayısı bahçesi kurulan çiftçi Nihat Ünal, daha önce kuru tarım yaptığını ancak beklediği verimi alamadığını söyledi.
- "Meyvecelikle göçten kurtulduk"
Ünal, Bakanlıkça kurulan güneş enerjisiyle sulanan meyve bahçeleriyle üretimde maliyetin ciddi anlamda azaldığını ifade ederek, artık sık sık meydana gelen elektrik kesintilerinden ekilenmediklerini belirtti.
Geçim sıkıntısı nedeniyle göç etmeyi düşünürken şimdi geleceğe umutla baktıklarını vurgulayan Ünal, şunları dile getirdi:
"Geçmişte çocuklarımızı bırakıp İstanbul, Bursa ve İzmir'e göç ediyorduk. Meyvecelikle göçten kurtulduk. Artık yaşadığımız toprakta geçimimizi sağlamanın mutluluğunu yaşıyoruz. Bu bahçe yaklaşık 60 bin lira bütçe ile kuruldu. İmkanımız olmadığı için meyvecilik yapamıyorduk. Elektrik kesintisi nedeniyle köyde bir tek benim bahçemde kesintisiz sulama yapılıyor. 11 kişi geçimimizi bu bahçeden sağlıyoruz. Artık gelecek endişesi taşımıyorum. Herkese tavsiye ediyorum. Bu bahçeyi bize hibe eden Bakanımıza ve tüm emeği geçenlere teşekkür ederim."
Bademli köyü muhtarı Ali Güler, köylerinde örnek bahçe kurulmasından duydukları memnuniyeti dile getirerek, projenin yaygınlaşmasını ümit ettiklerini vurguladı.
Böyle bir bahçenin, her çiftçinin hayali olduğunu anlatan Güler, imrendikleri bu bahçelerin sayılarının artırılması için Bakanlıktan destek beklediklerini dile getirdi.
Lice ilçesine bağlı Duru köyünde yaşayan ve 10,8 dönümlük arazisine yaklaşık 50 bin lira değerinde hibe kiraz bahçesi kurulan Kutbettin Doğmuş, Kürtçe, sulu tarımı elektrik bedelinin yüksek olması nedeniyle tercih edemediklerinden daha önce arazilerinde kuru tarım yaptıklarını anlattı. Doğmuş, "Devlet bize bu bahçeyi kurdu. Çok mutluyuz. Herkes bahçemize özeniyor. 4 aile bu bahçeden geçimimizi sağlıyoruz. Bu projenin devam etmesini diliyoruz" şeklinde konuştu.
