Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan verilere göre, mart ayında cari açık geçen yılın aynı ayına göre 2,5 milyar dolar azalarak 5,6 milyar dolardan 3,2 milyar dolara düşerken yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı eylül 2013'ten beri ilk kez 60 milyar doların altına gerileyerek son 6 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Mart ayında yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 59 milyar 970 milyon dolar oldu.
Ekonomistler, mart ayında cari açıkta gözlenen düşüşte iç talepte görülen daralma, Avro Bölgesi'ndeki toparlanmanın ihracata yansıması ve altın ticaretinin pozitife dönmesinin etkili olduğunu belirtiyor.
- "Altın ihracat ve ithalatındaki sürpriz gelişmeler kaynaklı iyileşmenin kalıcı olarak algılanacağını düşünmüyoruz"
Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi konuya ilişkin değerlendirmesinde, 2014 yılında yüzde 3 olan büyüme tahminlerine paralel olarak, cari açığın 50 milyar dolara gerilemesini beklediklerini belirterek, "Önceki dönemde finansal koşullarda gözlenen sıkılaşma (daha sıkı para politikası duruşu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) önlemleri ve daha yüksek kredi faizleri) ve TL'de gözlenen belirgin değer kaybı nedeniyle cari açığı azaltıcı yönde etki yapan faktörlerin etkisi bir süre sonra azalacak" dedi.
Petrol fiyatlarının da 2013 yılı ortalaması olan 108,8 doların hafif altındaki mevcut düzeyini koruması durumunda iyileşmeye sınırlı bir katkıda bulunacağını dile getiren Bürümcekçi, sanayi üretim verileri sonrası büyüme tahminlerinde olası yukarı yönlü revizyonların da ortalama cari açık beklentisinin daha aşağı çekilmesini engelleyeceğini kaydetti.
Benzer ülkelere oranla yüksekliği nedeniyle Türkiye ekonomisinin en kırılgan unsuru olarak gösterilen cari dengenin ana eğiliminin, dış finansman ihtiyacının ve karşılanma durumunun seyri açısından kritik önem taşımaya devam edeceğini vurgulayan Bürümcekçi, bu nedenle altın ihracat ve ithalatındaki sürpriz gelişmeler kaynaklı iyileşmenin kalıcı olarak algılanacağını düşünmediklerini söyledi.
- "Cari dengede, dış ticaret açığındaki yavaşlamanın olumlu etkisini görmeye devam ediyoruz"
Halk Yatırım Başekonomisti Banu Kıvcı Tokalı ise, cari dengede, dış ticaret açığındaki yavaşlamanın olumlu etkisinin görülmeye devam edildiğini belirterek, yıllık cari açık rakamının 60 milyar doların altına indiğini söyledi.
İlk üç aylık dönemde cari açıktaki azalmanın 5,1 milyar dolara ulaştığını aktaran Tokalı, ihracatın güçlü performansı, Türk Lirası'nın (TL) artan rekabet gücünün olumlu etkisi ve iç talepteki ılımlı seyir ile birlikte baz etkisi göz önüne alındığında, yıllık cari açıktaki düşüşün gelecek aylarda hız kazanabileceğini kaydetti.
Tokalı, altın ticaretinin olumluya dönmesinin de diğer bir destek unsuru olduğunu ifade ederek, yıl sonunda cari açığın 46 milyar dolara kadar gerileyebileceğini tahmin ettiklerini aktardı.
- "Yılı 50 milyar doların altında kapatma ihtimali yüksek"
Finansinvest Ekonomisti Burak Kanlı da mart ayındaki cari açığın 3,2 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiğini ve bu rakamın piyasa beklentileriyle uyumlu olduğunu söyledi.
Kurdaki değer kaybı, BDDK'nın aldığı önlemler ve iç tüketim talebindeki yavaşlamanın ithalat üzerindeki daraltıcı etkilerini gözlemlendiğine dikkati çeken Kanlı, diğer taraftan da ana ihracat destinasyonları olan Avrupa ve MENA'daki ekonomik toparlanmanın ihracatı desteklediğini kaydetti.
Bunun sonucunda da cari açıkta iyileşme görüldüğünü belirten Kanlı, mart ayında, sürpriz biçimde İsviçre'ye yapılan çok yüksek miktardaki altın ihracatının cari açıktaki aylık iyileşmeyi daha da belirginleştirdiğini, ancak altının bu katkısının sürdürülebilir olduğunu düşünmediklerini ifade etti.
Kanlı, şöyle devam etti:
"Finansman hesabına baktığımızda şunlar dikkati çekiyor. Yurt içine doğrudan yabancı yatırımlardaki toparlanma sürüyor, yılın ilk üç ayında geçen yılın aynı dönemine göre artış yüzde 50. Ancak 2008 öncesi seviyelerin halen çok uzağındayız. Mart ayında hisse senedi piyasasına 800 milyon dolar giriş olurken tahvil piyasasından 1,3 milyar dolarlık çıkış olmuş. Yani portföy yatırımları mart ayında açığın finansmanına olumsuz katkı vermiş. Kredi biçiminde sermaye girişleri açığın temel finansman kaynağı olmaya devam ediyor. Gerek bankalar gerekse banka dışı şirketler mart ayında ödediklerinin çok üzerinde kredi almışlar yurt dışından.
Banka ve banka dışı kuruluşların uzun vadeli borç çevirme oranları oldukça yüksek mart ayında. Net hata ve noksan önceki iki ay olduğu gibi cari açığın finansmanına yüksek miktarda katkı vermeye devam ediyor. Mart ayında bu miktar 2,4 milyar dolar. Bu bizim ekonomimize yeni bir şey değil. Özellikle finansal oynaklığın yüksek olduğu, TL'nin değer kaybettiği dönemlerde birileri Türkiye'ye girmek için doğru zaman olduğunu düşünüyor ve bir şekilde parasını yurt içine sokuyor. Sonuç olarak, 2014 yılı boyunca cari dengede iyileşme eğilimi sürecek. Yılı 50 milyar doların altında kapatma ihtimali yüksek. Bu anlamda, bir yandan ekonomi ılımlı oranda büyümesini sürdürürken diğer taraftan dış dengedeki iyileşmenin sürmesi gelecek dönemde Türkiye'ye dair anlatılacak olumlu hikayelerden biri olabilir."
- "Cari açığın finansman kalitesinde kademeli iyileşme devam ediyor"
Odeabank Ekonomik Araştırmalar Müdürü İnanç Sözer ise cari açıktaki iyileşmenin ikinci çeyrekte hızlanarak haziran sonunda 55 milyar doların da altına ineceğini tahmin ettiklerini belirterek, mart ayında yıllık bazda mal ve hizmet ihracatı on dört ayın en yükseği olan yüzde 12,4 oranında artarken, ithalatın ise yüzde 2,2 daraldığını kaydetti.
İlk çeyrekte cari açıktaki iyileşmede Avrupa ekonomilerindeki toparlanma ile ihracattaki canlanma, net altın ihracatı dengesindeki belirgin iyileşme ve iç talepteki yavaşlamanın etkili olduğunu vurgulayan Sözer, cari açığın finansman kalitesinde ise kademeli iyileşmenin devam ettiğini ve aşağı yönlü risklere rağmen yıl sonu için 49,5 milyar dolarlık (milli gelire oranla yüzde 6,0) cari açık tahminlerini koruduklarını söyledi.
