Azerbaycan Milli İlimler Akademisi (AMEA) Sibernetik Enstitüsünde, geliştirilen "robust noise" yöntemi ve ülkenin farklı bölgelerinde kurulan kuyu istasyonlar sayesinde, yer sarsıntıları saatler öncesinden belirleniyor.
Sibernetik Enstitüsü, Azerbaycan'da kurduğu 8, Türkmenistan'da kurduğu bir istasyondan gelen verileri tek merkezde toplayarak muhtemel deprem bölgesini 30 ile 15 saat önceden tespit ediyor.
Enstitü çalışanları, bugün mevcut istasyonlarla depremin bölgesini belirlediklerini, istasyon sayının artırılması halinde depremin merkez üssüne kadar en ince ayrıntılarla daha önceden tahmin edilebileceğini söylüyor.
Sibernetik Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Telman Aliyev, deprem konusunda yaptıkları çalışmaları, geliştirdikleri sistemi ve depremi saatler öncesinden nasıl tespit ettiklerini AA'ya anlattı.
Depremden 30-40 saat önce yerin derin katmanlarında sismo akustik dalgalar yayıldığını vurgulayan Aliyev, bu gürültü dalgasının yeryüzüne ulaşmadığını, kullandıkları teknolojiyle sismik gürültüleri analiz ederek deprem olacağını tespit ettiklerini bildirdi.
Geliştirdikleri gürültü analizi teknolojisiyle kullanım süresi dolmuş petrol kuyuları ve su kuyularının derinliklerine özel cihaz yerleştirdiklerini, cihazdan alınan verilerle 500 kilometre yarıçapındaki bölgede deprem olacağı bilgisini önceden belirlediklerini kaydetti.
-İstasyonlardan Türkiye'de de yapılacak
Türk bilim adamlarıyla işbirliği ve diyalog halinde olduklarını anlatan Aliyev, projelerini Boğaziçi ve Dokuz Eylül Üniversitelerine de sunduklarını, ilerleyen dönemde Türkiye'de de istasyon kuracaklarını kaydetti.
İstasyonları tüm bölge ülkelerinde yaygınlaştırmak istediklerini dile getiren Aliyev, "Hem ülkemizde hem de bölgede bu istasyonların sayısı artarsa depremle ilgili daha sağlıklı bilgi alırız. Şimdilik sadece bölgeyi tespit edebiliriz. İstasyon sayısı artarsa depremin merkezin üssünü bile daha önceden haber veririz" dedi.
-Türkiye'nin doğusu da kapsama alınında
Sibernetik Enstitüsü çalışanlarından Dr. Ferhat Paşayev, ilk istasyonu 2010 yılında Hazar Denizi'ndeki 3 bin 500 metrelik atıl petrol kuyusunda kurduklarını, daha sonra Şirvan, Siyezen, Neftçala, Naftalan, Gazah ve Nahçıvan bölgelerinde de birer istasyon oluşturduklarını aktardı.
İstasyonların bazılarının 3 bin bazılarının ise 50-60 metrelik kuyular üzerinde bulunduğunu söyleyen Paşayev, her istasyondan sonra daha sağlıklı veri aldıklarına dikkati çekti.
Tüm istasyonlardan alınan verilerin tek merkezde toplandığını ve değerlendirildiğini ifade eden Paşayev, Naftalan, Şirvan ve Gazah'da bulunan istasyonların, Gürcistan'da, Türkiye'nin doğu vilayetlerinde ve Karadeniz sahillerindeki depremleri önceden tespit ettiğini belirtti.
