Protez operasyonları fizik tedavi ile daha yararlı hale geliyor

Sağlıkta teknolojik imkanların gelişmesiyle işlevi bozulan eklem yerlerine uygulanan protezter büyük önem taşıyor. Hastanın yaşam kalitesinin yükseltilmesi için büyük önemi olan bu operasyonlar, ameliyat sonrası takip edilecek süreci daha da önemli kılıyor. Protez operasyonu geçiren kişilerin fizik tedavi uygulamalarına büyük ihtiyaç duyduğunu belirten uzmanlar ameliyat öncesi ve sonrasında fizik tedavi uygulamalarının önemli bir rehabilitasyon imkanı sağladığını kaydetti.

Zarar gören eklemlerin başka tedavi yöntemi kalmadığı durumlarda protezleriyle değiştirilmesi artık modern tıbbın olumlu imkânlarından biri. İlerleyen protez biyomekanikleri ve gelişen cerrahi teknikler sayesinde günümüzde özellikle kalça ve diz protez operasyonları çok sık yapılabiliyor. Kalça ve diz protezlerinin başarı oranlarının yüksek olduğunu belirten uzmanlar bununla beraber daha seyrek yapılan omuz protezi operasyonlarında sonuçlar kalça ve dizdekiler kadar başarılı olmadığını da ortaya koydu.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr.Cengiz Bahadır, bu tip operasyonların kişiye ve hastalığın derecesine göre değiştiğini belirtti. Hastanın bozulan eklemi dolayısıyla yaşam kalitesi çok etkilenmemişse genellikle 65 yaşından önce operasyon önerilmediğini ifade eden Bahadır, "Hasta ömrü boyunca o protez ile yaşayacağından operasyonunun geri dönüşü mümkün değildir. Bu nedenle hasta seçimi son derece iyi yapılmalıdır. Hastanın o eklemi için alternatif tedavilerin tamamı denenmiş olmalıdır. Öte yandan denenen tüm tedavilerin başarısız olduğu ve mutlak protez gereken bir hastada protezi geciktirmenin de bazı sakıncaları vardır. Yaş ilerledikçe kalp tansiyon gibi diğer sistem hastalıkları ortaya çıkabileceğinden yada var olanlar ilerleyebileceğinden ameliyatın komplikasyon oranı artar ve başarı oranı düşer. " dedi.

Protezlerin de bir ömrü bulunduğunu ve bu sürenin takribi olarak 15-25 yıl arasında olduğunun altını çizen Bahadır, "Özelikle genç hastalarda yapılan protezler bu kişilerde aktivite oranının yüksek olmasına bağlı olarak daha kısa sürede gevşeyebilir. Bu durumda hastanın tekrar revizyon cerrahisine gitmesi ve mümkünse protezin değiştirilmesi gereklidir. Bu ikinci ameliyatlarda ise başarı oranı daha düşüktür. Bir protez operasyonunun başarısını etkileyen faktörler; doğru hasta seçimi, uygulanan cerrahi teknik, hastaya protez operasyonu öncesi ve sonrası uygulanan fizik tedavi rehabilitasyondur. Günümüzde artık protez operasyonuna hangi hastaların gitmesi gerektiği üç aşağı beş yukarı bellidir. Cerrahi teknikler de artık ilerlemiştir ve bu operasyonlar asistan düzeyinde bile yapılabilmektedir. Dikkat edilmesi gereken ve en çok ihmal edilen nokta ise ameliyat öncesi ve sonrası fizik tedavi rehabilitasyondur." değerlendirmesinde bulundu.

Bahadır, fizik tedavinin protez takılmadan önce ve sonra etkili bir şekilde uygulanmasının hastalar üzerinde olumlu etkileri olduğunu ifade etti. Kalça yada diz protezi düşünülen hastalarda eklemler ağrı ve deformite nedeniyle az kullanıldığından o eklemi çalıştıran kasların zayıfladığını belirten Bahadır, "Eklem hareketleri de genelde gelişen ikincil yumuşak doku problemleri nedeniyle kısıtlanmıştır. Eğer hasta bu halde fizik tedavi rehabilitasyon programına alınmadan operasyona giderse yapılan protez sadece ağrılarını giderir ve takılan protez eklemi etkili ve verimli bir şekilde kullanamayabilir. Halbuki operasyon öncesi uygulanan 15 seanslık bir fizik tedavi rehabilitasyon programı ile sertleşmiş dokular gevşetilir, eklem hareketleri mümkün olduğunca açılır ve kaslar kuvvetlendirilir. Bu özellikle normale yakın hareket açıklığı beklenen kalça protezi operasyonlarında daha da önemlidir. Kalça kireçlenmesi nedeniyle protez operasyonu geçiren bir hasta hala aksayarak yürüyorsa veya çoraplarını hala başkası giydiriyorsa, aynı şekilde diz protezi takılan hasta hala merdiveni yardımsız çıkamıyorsa cerrahi teknik ne kadar iyi olursa olsun sonuç fonksiyonel açıdan başarısızlıktır. Bu nedenle protez operasyonu sonrası diz ve kalça eklemine normal hareket açıklığının kazandırılması ve kaybedilmiş kas gücünün tekrar kazandırılması gereklidir. Yapılan fizik tedavi uygulamaları ve kullanılan bazı cihazlar ile hastanın cerrahiye bağlı olarak ortaya çıkan ağrısı , ödemi giderilir ve eklem hareket kısıtlılığı açılır. Fizyoterapist tarafından yaptırılan egzersizler ile kasları güçlendirilir. Bu amaçla genelde 20-30 seanslık bir fizik tedavi rehabilitasyon programı yeterli olmaktadır. Bu sayede hastanın eklemi hem ağrısız hemde fonksiyonel bir eklem haline gelir. Daha da önemlisi bu uygulamalar ile protezin uzun süreli başarısı artar ve komplikasyon oranı da belirgin bir şekilde düşer. " dedi.