İran'dan tarihi adım

Tahran’ın nükleer programı nedeniyle yaklaşık 20 yıldır süren anlaşmazlıkta dün TSİ 04.00’te çözüm yolunda tarihi bir adım atıldı. 5+1 ülkeleriyle vardığı anlaşmaya göre Tahran, nükleer programını büyük oranda donduracak. ABD ve Batı ülkeleri, İran’ın anlaşmadaki koşullara sadık kalması halinde önümüzdeki altı ay boyunca İran’a yeni yaptırım uygulamayacak ve mevcut yaptırımlar, gerekirse hızla eski haline getirilebilecek şekilde hafifletilecek. Bu, İran için yaklaşık 7 milyar dolarlık bir kazanç anlamına geliyor. Buna göre:

PETROLE KISITLI İZİN

Türkiye’yi de çok yakından ilgilendiren bir düzenlemeyle İran’a uygulanan altın ve değerli maden yaptırımı gevşeyecek. İran’ın otomotiv endüstrisi ile İran’a yılda yaklaşık 1.5 milyar dolar gelir sağladığı hesaplanan petrokimya ihracatı üzerindeki baskı da kaldırılacak.

İran’ın halihazırda iki yıl önceye göre yüzde 60 azalmış durumda olan petrol ihracatına şimdiki seviyesinde izin verilecek. Bu ticaretten doğan 4.2 milyar dolarlık satış gelirinin transferine müsaade edilecek.

İranlı öğrenciler için üçüncü ülkelere yollanan 400 milyon dolarlık harç bedeli transferleri serbest bırakılacak. Ayrıca İran havayolu şirketlerine tamirat amaçlı yedek parça ithalat izni de verilecek.

ANKARA’DAN TEŞEKKÜR

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu dün Katar ve Bahreyn’de basına kapalı temaslarda bulundu. İran tehdidinden endişeli Körfez ülkeleri kendi aralarında da “saat ayarı” yapıyor. Suudi Kralı Abdullah ile Katar Emiri Tamim ve Kuveyt Şeyhi Sabah önceki gün Riyad’da bir araya geldi. Hürriyet’e konuşan Ankara’daki diplomatik kaynaklar ise anlaşmayı şöyle değerlendirdi:

“Gelişmeleri memnuniyetle karşılıyoruz ve yapıcı gayretleri nedeniyle katılımcı tüm ülkelere teşekkür ediyoruz. Varılan uzlaşma, 2010 yılında Türkiye ve Brezilya’nın girişimiyle yapılan Tahran Deklarasyonu’ndan bu yana ilk somut gelişme. Sürecin başındayız ve uzlaşma kısa vadeli güven artırıcı bölümlerden oluşuyor. Yapıcı yaklaşımların sürdürülmesini arzuluyoruz.”

Cenevre’nin yıldızları

Cenevre’de yıldızı en çok parlayan isimler, birbirlerine sarılan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve AB dış politika şefi Catherine Ashton oldu. İranlılar da “gülümseyen adam” diye andıkları kendi dışişleri bakanları Cevad Zarifi’ye Twitter’da övgüler yağdırdı. AP, ABD’nin bu anlaşma için İran ile Umman’da gizli görüşmeler yürüttüğünü, iki ay öncesine kadar İsrail’in dahi bundan habersiz olduğunu bildirdi. Bugün görevde 100. gününü dolduran İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise suikasta kurban gittiği bildirilen İranlı nükleer fizikçilerin çocuklarıyla dün buluşarak “Babalarınızın burada bizimle olmaması bir utanç ama emin olun ki hatıraları yaşıyor” ifadesini kullandı.

‘Dünya artık daha tehlikeli bir yer’

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu: Cenevre’de tarihi bir adım atılmadı, tarihi bir hata yapıldı. Bu çok kötü anlaşmayla dünya daha tehlikeli bir yer haline geldi. Bu anlaşmaya uymayacağız ve kendimizi savunacağız.
Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman: İran’ın en büyük diplomatik zaferi. Sözde meşru uranyum zenginleştirme hakları resmen tanındı.

Eski Mossad Başkanı Danny Yatom: Nihai anlaşma da bu geçici anlaşma gibi olacaksa, başımız belada.

P5+1 ÜLKELERİ

ABD Başkanı Barack Obama: Bu anlaşma İran’ın bomba (nükleer silah) üretmesine giden en muhtemel yolları kapatıyor.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry: İran’a zenginleştirme hakkı vermedik. Anlaşma ile İran’ın nükleer programı geri sarılacak. İsrail 6 ay daha güvende olacak.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: Diplomatik çözüm ısrarımız haklı çıktı. Bu çığır açan bir gelişme, ancak önümüzde daha uzun bir yol var.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov: Bu anlaşmada sadece kazananlar var, kaybeden yok.

Çin: Anlaşma Ortadoğu’da barışı güvenceye alacak.

İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague: Anlaşma tüm dünya için iyi.

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius: Barış yolunda önemli bir adım.

Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwell: Anlaşma bir dönüm noktası.

İRAN

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani: Anlaşma yeni ufuklar açtı, tüm bölge ülkelerine ve küresel barışa yarar sağlıyor.
Dışişleri Bakanı Cevad Zarif: İran’ın uranyum zenginleştirme hakkı tanındı. Gereksiz krizin çözümü için ilk adım atıldı.

Hürriyet

İran'dan tarihi adım

Uluslararası toplum ve İran, dün Cenevre’de tarihi bir adım attı. Kapsamlı anlaşma öncesi altı aylık geçici mutabakat sağlandı. İran üzerine düşeni yaparsa, yaklaşık 7 milyar dolar kazanacak. Altın yaptırımlarının gevşemesiyle Türkiye de kârlı çıkacak.