Güney Afrika'nın yeni 'ölüm kokteyli'

Will Ross / BBC muhabiri, Soweto

Güney Afrika’nın Soweto kentinde, demiryolu yakınındaki açık bir alanda, yirmili yaşlardaki kadın ve erkekler 'nyaope' dedikleri yeni bir uyuşturucu kokteylini içiyor.

Kimileri uyuşturucudan o kadar etkilenmişler ki yürüyen ölülere benziyorlar.

Gözleri bulutlu Thuli, "Okuyordum ama uyuşturucu yüzünden bıraktım. 14 yaşında okuldan çıktım" diyor.

Kendisi için hiçbir gelecek görmeyen Thuli henüz 16 yaşında ve bu ülkeyi baştan başa saran, her gün yeni kurbanlar bulan yeni bir uyuşturucunun bağımlısı.

Ölüm kokteyli

Nyaope beyaz bir toz. Düşük kaliteli eroinin kimi zaman fare zehiri gibi maddelerle, kimi zaman HIV virüsü taşıyan hastaların kullandığı ilaçlarla karıştırılmasıyla elde ediliyor.

Bu karışım esrarın üzerine serpiştirildiğinde bağımlılık yapan ve yaşamları mahveden bir "ölüm kokteyline" dönüşüyor.

Bir başka bağımlı "Bunu içmem lazım, bu benim ilacım. İçmezsem hastalanıyorum" diyor uyuşturucudan derin bir nefes çekerek.

Uyuşturucunun etkisi altında olsalar da tüm bu gençler bağımlılıktan kurtulmak istediklerini söylüyorlar. Uyuşturucunun kendilerini sonu olmayan bir yola sürüklediğini, kendilerini mahkûm ettiğini biliyorlar.

Nyaope bağımlısı 32 yaşındaki Kabelo, "Küçükken önce esrar içmeye başladık. Daha sonra daha ağır uyuşturucuları denerdik. Bugünlerde gençler doğrudan nyaope kullanmaya başlıyor." diyor.

23 yaşındaki Nomvula, pembe ojeli parmaklarıyla yeni bir esrar sararken "Ailem bana yardımcı olmak istiyor. Hapse girmenin benim için bir tedavi olacağını düşünüyor" diyor.

Bir kullanımlık nyaope yaklaşık 2 dolar, diğer uyuşturuculara göre oldukça ucuz. Ancak bağımlılar her geçen gün artan uyuşturucu ihtiyaçlarını karşılamak için hırsızlığa başlıyor. Aileleri ve genellikle dostça davranan toplum da onlara sırtını dönmeye başlıyor.

Uyuşturucu kullanmayı bırakan Ephraim Radebe evinin hemen yakınında saldırıya uğradığını anlatıyor.

Ephraim "Etrafımı sardılar bana tuğlalarla vurdular. Bana ölmem gerektiğini söylediler. Sonra içlerinden biri üzerime benzin dökerek beni yakmaya çalıştı" diyor.

Ephraim Radebe iki aydır uyuşturucu kullanmıyor. Annesi, Ephraim'in uyuşturucu alabilmek için komşularının evini soyduğunu hatta kendi yüzüklerini çaldığını anlatıyor.

Nyaope henüz yasadışı değil

Nyaope'un içinde eroin bulunmasına rağmen henüz resmî olarak yasadışı uyuşturucu sınıfına alınmamış. Hükümet yetkilileri, bu nedenle, nyaope kullanımı ve satışıyla ilgili davalarda sıkıntılar yaşandığını belirtiyor. Polis memurlarının da uyuşturucu satıcılarıyla işbirliği yaptığı iddiaları var.

Nyaope çoğunlukla Johannesburg'un Guateng bölgesinde bulunsa da Durban kentinin sokaklarında da benzer bir başka kokteyl olan "whoonga" yoğun olarak kullanılıyor.

Batı Cape bölgesinde ise 'tik' olarak bilinen metamfetamin en yaygın uyuşturucu.

Uyuşturucu kullanımındaki artışın ardından hükümet, ülkenin dokuz eyaletinde birer rehabilitasyon merkezi açma vaadinde bulundu.

Sosyal Gelişme Bakanlığı sözcüsü Lumka Oliphant "Bakanlığımız uyuşturucuyla mücadele eden pek çok sivil toplum örgütüne destek veriyor. Halkı bilgilendirme kampanyalarına hız verdik. Çocukları uyuşturucunun etkileri ve sonuçları konusunda eğitiyoruz çünkü satıcılar onları hedef alıyor" dedi.

Çabalar yetersiz

Ancak nyaope ve diğer uyuşturucuların yayılma hızına bakıldığında, hükümetin girişimlerinin ne kadar yetersiz olduğu açıkça ortada.

Soweto'daki tedavi merkezi kapasitesinin çok üzerinde çalışıyor.

Güney Afrika Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılığı Ulusal Konseyi'nin (SANCA) Soweto Müdürü Ananias Mbewe "Soweto büyük bir bölge ve benim sadece dört çalışanım var. Elimde yeterli kaynak olsa daha fazla sosyal hizmet görevlisi alabilirim. Bu toplumsal bir sorun. Uyuşturucu renk, cinsiyet ayrımı yapmıyor. Bununla mücadele için el ele vermeliyiz" diyor.

SANCA yatarak tedavi imkânı sunmuyor, bu da uyuşturucuyu bırakmayı zorlaştırıyor.

Bir bağımlı, "Buraya gelip ilaçları alıyorsunuz sonra eve dönüyorsunuz. Tüm arkadaşlarınız nyaope kullanıyor. O ortamda uyuşturucuya geri dönmek çok cazip ve kolay" diyor.

Bağımlıların çoğunun sözleri aynı: "Bırakmak istiyoruz ama bu hiç kolay değil. Yardıma ihtiyacımız var. Toplum bize yardımcı olmalı"