Sahabe Sultan Sasa, 2 ay sonra cami ve türbesine kavuşuyor

Diyarbakır'ın, Hz. Ömer dönemindeki ilk valisi, Hz. Peygamber'in (sav) sahabelerinden Sultan Sasa'nın 1926 yılında yıktırılan cami ve türbesinin yapımını başlandı. Sahabe Hz. Sasa'nın Gazi Caddesi Hasanpaşa Hanı önündeki makamında başlayan inşaat çalışmaları 2 ay sürecek. Sultan Sasa'nın 1926 yılına kadar defnedildiği türbe için 2 yıl önce Diyarbakır Müze Müdürlüğü, 'Roma dönemine ait kilise kalıntısı' raporu düzenlemiş ve halkın tepkisine neden olmuştu.

Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nün 383 bin TL'ye ihale ettiği cami ve türbenin projesinde revizyona gidilmesi nedeniyle inşaat çalışmalarının gecikmeli de olsa başlaması sahabe âşıkları tarafından büyük bir sevinçle karşılandı. Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürü Metin Evsen, Sultan Sasa Hazretleri'nin Diyarbakır'ın manevi büyüklerinden olduğunu belirterek, ona ait türbe ve caminin yıllarca yok edilmesine duyarsız kalmadıklarını söyledi.

Tarihi kaynaklarda, vakıf belgeleri ve kayıtlarında, Sultan Sasa Camii ve türbesi olmasına rağmen bunun yıllarca yok sayıldığını dile getiren Evsen, sahabe makamına ve Diyarbakır'ın manevi yapısına uygun bir mimari tarzla hazırladıkları projenin inşasına başladıklarını kaydetti. Gazi Caddesi'nin genişletme çalışmaları kapsamında Sultan Sasa Camii'nin yıktırıldığını anlatan Evsen, caminin yıktırılmadan önce 1860 yılında onarım gördüğünü, 1904 yılında minare eklendiğini kaydetti.

Caminin yanındaki türbenin de yakın zamana kadar müstakil yapıya sahip olduğunu anlatan Evsen, "Hz. Sasa'nın türbesinin yeri Ulu Cami ile Hasan Paşa Hanı arasındaki Sasa Camii haziresinde bulunmaktaydı. Sultan Sasa Camii, türbeyle birlikte 1926 yılında yıktırılarak bahçe haline getirildi. Cami ve türbenin yıktırılmasının ardından sahabe mezarı buradan Rızvanağa Mezarlığı'na taşındı. Ancak Rızvanağa Mezarlığı da yerleşime açılmasından dolayı sahabe mezarı kayboldu." diye konuştu.

MÜZE YOK SAYMIŞTI, HALK SAHİP ÇIKTI

Tarihi kaynaklara göre, Diyarbakır'ı fethederek, Anadolu'nun İslam'la tanışmasını sağlayan fetih ordusu, şehirden ayrılıp Garzan bölgesine doğru yol alırken geriye, şehri yönetecek sahabelerden Sultan Sasa'yı bıraktı. Sasa Hazretleri, Diyarbakır'da 6 ay valilik yaptıktan sonra vefat etti. Sahabe Sasa'nın naaşı, Sur ilçesi Gazi Caddesi üzerinde bulunan Ulucami'nin yanında, kendi adına yaptırılan mescidin bahçesine gömüldü. Yaklaşık bin 300 yıl burada kalan mezar, 1926'da yol çalışması gerekçesiyle Rızvanağa Mezarlığı'na taşındı. Yıkılan türbenin bir bölümü, İslam'ın ilk valisinin makamı olarak kaldı.

Diyarbakır'da 4 yıl önce Gazi Caddesi'nde uygulanan rehabilitasyon projesi kapsamında Sultan Sasa'nın makamının olduğu yerde kazı çalışması yapıldı. Müze müdireliğini Nevin Soyukaya'nın yaptığı dönemde, kazı ile ilgili düzenlenen raporda, makam yeri için 'Roma dönemine ait bir kilisenin müştemilatının kalıntısı' denilmişti. Bu rapor üzerine Sultan Sasa makamının bir iş merkezine dönüştürülmesi gündeme geldi. Ancak tarihi belgelerde bölgenin Sultan Sasa makamı ve mescidi olduğu ortaya çıktı. Bunun üzerine, iş merkezi projesinden vazgeçildi ve aslına uygun şekilde yeni bir proje hazırlandı.