Örselli'de gençler tekstil fabrikalarına gidince, el dokuma halı üretimi düştü

Manisa'nın kök boyalı dokuma halılarıyla bilinen Örselli köyünde, uzun yıllardır bir çok kadın halı dokuyarak aile bütçesine katkı sağlıyor. Başta 20 ülkeye el emeği göz nuru halıları ihraç eden Örselli'nin bugün elinde kalan ülkeler ABD, Norveç, İrlanda, Almanya ve Avustralya. Yetkililer, ihracatın azalmasının nedeninin pazarlama sıkıntısı yanında gençlerin dokumacılığı bırakması olduğunu söylüyor. 700 yıllık bir geleneği bugün yaklaşık orta yaşlı 50 kadın yaşatıyor. Genç kızlar ise Manisa'daki tekstil fabrikalarında çalışmayı tercih ediyor.

Manisa'nın Yunt Dağı'nda bulunan Örselli, Yörüklerin yaşadığı 250 haneli bir dağ köyü. Köydeki kadınlar, dünyanın en güzel halılarını dokuyor ve bu eşsiz el emeği ürünler, kooperatif kanalıyla yurtdışına pazarlanıyor. Kök boya ile boyanıp, kuruması için asılmış yünler, bahçelere renk veriyor. Kurulan kooperatif tarafından dünyanın değişik ülkelerine pazarlanan halılar, yöre halkına önemli gelir kaynağı oluyor. Yörüklerin renkli yaşamından izler taşıyan geleneksel el sanatı uzun yıllar bu köyde unutulmuş. 1980'li yılların başında Marmara Üniversitesi öncülüğünde yeniden canlandırılan kökboyalı halı dokumacılığı uzun yıllar yöre halkının geçim kaynağı olmuş.
Çevre köylerin de katılımıyla 1989 yılında Doğal Boyalı El Dokuma Halı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi kurulmuş ve Türkiye'de pek çok kişinin bilmediği Örselli, yurt dışında bilinen bir köy haline gelmiş. Metrekaresi 300 eurodan satılan halılar, yöreye yılda yaklaşık 500 bin lira kazandırıyor.

Ekmek parası için ilmek attıklarını söyleyen Safiye Çınar (46), 11 yaşından beri halı dokuduğunu söylüyor. Bu zamana kadar ev işi dışında başka bir iş yapmadığını dile getiren Safiye Çınar, "Beş çocuğum var. İkisi evlendi. Onları ve geri kalan 3 çocuğumu halı dokuyarak kazandığım para ile okuttum." diyor.

Köyde yapacak bir iş olmadığı için 12 yaşından beri halı dokuduğunu belirten Nuriye Tosun (28), halı dokumanın çok zor bir iş olduğunu söylüyor. 3 metrekare bir halıyı ara vermeden bir ayda ancak dokuyabildiklerini aktaran, Tosun, "Bu iş öyle kolay bir iş değil. El emeği, göz nuru gerektiriyor. Yani herkesin harcı değil. Allah'a şükür buradan kazandığım para ile ev ekonomisine katkıda bulunuyorum." ifadelerini kullanıyor.

İlkokulu bitirdikten sonra halı tezgahının başına geçtiğini dile getiren Hafize Tosun (35) da şunları söylüyor: "Gerçekten zor bir iş. Ancak köyde yapacak başka bir iş olmadığı için ev ekonomisine katkı sağlıyorum. Halı dokumanın güzel tarafı dışarıda iş yapmıyorsun. Soğukta, yağmurda, sıcakta kalmıyorsun. Bir tezgahta iki veya üç kişi dokuma yaptığımız zaman vakitte geçiyor. Hem halı dokuyor hem de sohbet ediyoruz. Bu sayede komşularımız ile dostluklarımızı geliştiriyoruz."

20 yıl Fransa'da kaldıktan sonra köyüne dönen Hatice Aktaş (42) da halı dokuyarak ev ekonomisine katkı sağlıyor. Bu dönemde ev geçindirmenin çok zor olduğunu belirten Hatice Aktaş, "İhtiyacımız olduğu için bu işi yapıyorum. 3 çocuğum var. Buradan kazandığımı parayla hem çocuklarımı okutuyorum hem de eşime maddi yönden katkı sağlıyorum." şeklinde konuşuyor.

Sultan Selcan (65) ise dokunan halıların 40 yıldır çıkrıkta ipini eğiriyor. Önceden halı da dokuduğunu dile getiren Sultan Selcan, "Artık yaşım ilerlediği için halı dokuyamıyorum. Ama dokunan halıların iplerini çıkrıkta eğirmeye devam ediyorum. Allah izin verdiği müddetçe de eğirmeye devam edeceğim. Bu işi yaptığım için hem boş vakitlerimi değerlendiriyorum hem de eve maddi yönden katkım oluyor." diyor.

"GENÇ KIZLAR MANİSA'DAKİ TEKSTİL FABRİKALARINDA ÇALIŞMAYA BAŞLADI"

Doğal Boyalı El Dokuma Halı Üretim ve Pazarlama Kooperatifi sorumlusu Faik Çınar, eskiden halı dokumaya ilginin çok daha fazla olduğunu söylüyor. Önceden köylü kadınların yanı sıra genç kızlarında halı dokuduğunu anlatan Çınar, "Ancak son yıllarda genç kızlar Manisa'daki tekstil fabrikalarında çalışmaya başladılar. Artık genç kızlar halı dokumuyor. Köyde halı dokuyanlar orta yaşlı kadınlar. Genç kızlar bu işi bırakınca, yılda 500 metrekarenin üzerinde dokunan halılar şu anda yarı yarıya düştü. Önceden yurtdışına ihraç ettiğimiz halılardan 1 milyon liranın üzerinde para kazanıyorduk. Şimdi hem dokunan halı hem de kazanılan para azaldı." diye konuştu.

Başta 20 ülkeye ihracat gerçekleştirdiklerini belirten Faik Çınar, şu anda sadece ABD, Norveç, İrlanda, Almanya ve Avustralya'ya ihracat yaptıklarını söyledi. Alıcıların köye gelip, köyden halıları aldıklarını dile getiren Çınar, halı dokumaya olan ilginin azalmasının üzücü olduğunu belirtti. Örselli halılarının yüzde yüz kökboya ile boyanmış ipten dokunduğunu belirten Çınar, "Köyümüzde halıları kadınlarımız dokur. Erkekler ise Minasa'ya işe gider. Kooperatife kayıtlı çevre köylerden de olmak üzere 140 üyemiz var. Üyelerin hepsi kadın ve şu anda bu üyelerden sadece 50'si halı dokuyor." dedi.