Şartlı eğitim desteği ile öğrencilerin devamsızlığı yarı yarıya azaldı

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, maddi imkânsızlıklar nedeniyle çocuklarını okula gönderemeyen ailelere, çocuklarının okula devam etmeleri şartıyla nakit desteği veriyor. Ailelere, çocuk başına ilk ve orta öğretime göre 30 ila 55 TL arası para yardımı yapılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesindeki e-okul veritabanından 196 bin çocukta yapılan incelemede, devamsız gün sayısının yüzde 50 oranında azaldığı, kırsal kesimlerde devamsızlığın azalma oranının daha yüksek olduğu gözlendi.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın, yoksulluk nedeniyle eğitim ve sağlık alanında sunulan hizmetlerden faydalanamayan muhtaçlara yaptığı ödemeler, Ziraat Bankası ve PTT'ler aracılığı ile doğrudan anneler adına açılan hesaplara yapılıyor. Kız çocuklarına yapılan yardım miktarı, erkek çocuklarına yapılan yardım miktarından daha yüksek. Bu kapsamda, aylık ödeme miktarları şu şekilde gerçekleşiyor: "İlköğretime devam eden erkek öğrenci için aylık 30 TL, ilköğretime devam eden kız öğrenci için aylık 35 TL, ortaöğretime devam eden erkek öğrenci için aylık 45 TL, ortaöğretime devam eden kız öğrenci için aylık 55 TL." Proje kapsamında, 2011 yılında 1 milyon 863 bin 99 öğrenciye 397 milyon TL destek verilirken, bu rakam, geçen yıl 2 milyon 17 bin 810 öğrenciye 501 milyon TL olarak gerçekleşti.

Bakanlık, projenin değerlendirilmesi amacıyla 'Türkiye'de Uygulanan Şartlı Eğitim ve Şartlı Sağlık Yardımları (ŞESY) Programlarının Çalışması'nı yürüttü. Çalışma ile 'Şartlı Nakit Transferi' programının, bundan faydalanan hanelerde oluşturduğu etkinin nitel ve nicel olarak ölçülmesi hedeflendi. Çalışma ile yardım miktarının şartlarını yerine getirmedeki yeterliliği, yardımın aile yapısı ve annenin aile içerisindeki rolü üzerine etkisi, yardımın, çocuklara yapılan maddi-manevi yatırım üzerindeki etkisi, program hakkındaki bilgi düzeyi, programın ana paydaşlarının verdiği hizmetlerin yeterliliği, hak sahiplerinin sosyo-ekonomik durum değişimi, fayda sahibi hanelerdeki olumlu davranış değişikliği, programının hedefleme mekanizması, çocuk işçiliğinin önlenmesi üzerindeki katkısı, programının anne ve çocuk ölümlerinin azaltılması üzerindeki etkisi, programının toplumsal cinsiyet üzerindeki etkisi ve yardımın, kızların eğitime katılımı üzerindeki etkisinin ölçülmesi amaçlandı.

Çalışma, Gazi Üniversitesi ile işbirliği içerisinde yürütüldü. Araştırma, 3 farklı boyutta tasarlandı. İlk aşamada panel veri analizi, ikinci aşamada düzey-1 kır/kent ayrımı temelinde tahmin verebilecek bir örneklem üzerinden, deney ve kontrol grubu için 2 dönemlik anket çalışması ve son aşamada ise nitel saha çalışması yapıldı. Proje, Aralık 2012'de tamamlandı.

196 BİN ÖĞRENCİ ÜZERİNDE ANALİZ YAPILDI

Araştırma sonuçlarına göre, ŞESY programının, Türkiye genelinde her bölgede etkili olduğu sonucu ortaya çıktı. Ayrıca, ŞESY programının en fazla etkili olduğu kırsal alan Batı Anadolu Bölgesi olarak belirlendi. Bu bölgeyi Doğu Marmara, Orta Anadolu ve Ortadoğu Anadolu bölgelerinin kırsal alanları izledi. Kentsel alanlar bakımından ise ŞESY programının en etkili olduğu bölge Güneydoğu Anadolu bölgesi. Bu bölgeyi Akdeniz, Orta Anadolu ve Ortadoğu Anadolu bölgelerinin kentsel alanı takip etti. Araştırma sonuçları, Şartlı Eğitim Yardımı Programı'nın özellikle kız öğrencilerin liseye devam etmesindeki etkisinin oldukça büyük olduğunu gösterdi. Sistemde düzenli olarak eğitim yardımı alan çocuklar (deney grubu) ile sisteme başvuru yapmış, ancak hak sahibi olamamış hanelerin çocuklarının (kontrol grubu) okul başarı durumları, devamsızlık durumları, liseye devam durumları gibi, bilgileri Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki e-okul veritabanından alındı. Toplamda, 196 bin 409 çocuğun verisi üzerinden analiz yapıldı. Yardım alanlarda (deney grubunda), yardım almayanlara (kontrol grubuna) göre devamsız gün sayısının yaklaşık yüzde 50 oranında azaldığı, kırsal kesimlerde devamsızlığın azalma oranının daha yüksek olduğu gözlendi.

Kız çocuklarında, erkeklere göre devamsızlığın 2 kat daha fazla azaldığı, 2009-2010 eğitim-öğretim yılı için liseye devam oranlarının erkek çocuklarında yüzde 79.4, kız çocuklarında ise yüzde 79.36'ya ulaştığı belirlendi. Yardım almayanlarda ise erkek çocuklarında liseye devam oranlarının yüzde 57.19, kız çocuklarında yüzde 50.08'de kaldığı tespit edildi. İstanbul ve Batı Anadolu bölgelerinde liseye devam oranı yüzde 70'ler civarında iken, Karadeniz Bölgesi'nde bu oranın yüzde 90'lara ulaştığı görüldü.