"2015 yılı ilişkilerde yeni bir başlangıç olabilir"

ABD'nin başkenti Washington'da faaliyet gösteren ve Türkiye'deki sosyo-politik sorunları inceleyen "Rethink Institute", Ermeni sorunu üzerine bir rapor yayınladı. Benzer çalışmalardan farklı olarak raporda, 1915 olayları hem Ermeni hem de Türk bakış açısıyla ayrıntılı bir şekilde ele alınıyor. İncelemenin, Ermeni sorununun sık sık gündeme geldiği ABD'de yayınlanması ise özel bir önem taşıyor.

"Ermeni-Türk Yakınlaşmasına Yeni Bir Bakış" isimli rapor, enstitü direktörü Fevzi Bilgin ve Ermeni asıllı akademisyen Yelena Osipova'nın ortak imzasını taşıyor. Araştırmada, dikkat çeken öneriler arasında, 1915 olaylarının yüzüncü yıl dönümü olan 2015 yılının bir tehditten ziyade yakınlaşma fırsatı olarak kullanılabileceği fikri bulunuyor. Bunun için, özellikle 2009-10 yakınlaşmasında sürecin dışında tutulan iki taraf halkının, sürece daha çok dâhil edilmesi gerektiği belirtiliyor.

Raporda, Türkiye ile Ermenistan arasındaki gerilimin çok boyutlu olduğuna ve iki ülke arasındaki yakınlaşma ve uzlaşmayı engelleyen birçok neden olduğuna vurgu yapılıyor. En önemli sorun olarak ise Osmanlı hükümetinin 1915 yılındaki Ermenilerle ilgili uygulamalarının, bir soykırım teşkil edip etmediği konusu. Bu tarihi sorunun, bölgedeki mevcut stratejik ve jeopolitik hesaplaşmalara argüman sağladığı belirtiliyor. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki Karabağ sorunun ise Ermenistan-Türkiye ilişkilerini daha da karmaşık hale getirdiği ifade ediliyor.

Karşılıklı iyi niyet girişimlerinin önemi vurgulanırken, Türkiye'nin 1915'te yaşanan ortak acıları tanımasının önemli sonuçları olacağı; bunun karşılığında Ermeni tarafın da, resmi belgeler ve sigorta poliçelerinin yokluğunda mülkiyet ve tazminat taleplerinin karşılanmasının mümkün olmadığını anlaması gerektiği ifade ediliyor.

Raporda, Ermenistan ve Türkiye arasında 2009-2010 yıllarında gerçekleşen ama başarısızlıkla sonuçlanan yakınlaşma çabalarını dikkate alarak çok boyutlu ve aşamalı bir çözüm önerisinde bulunuluyor. İki ülke arasındaki gerilimin başka olumsuz sonuçlara da yol açtığı; özellikle Ermenistan tarafının ciddi ekonomik kayıplara uğradığı vurgulanıyor.

Yayınlanan raporda yer alan diğer öneriler arasında ise devletlerarası yakınlaşmanın yanı sıra, iki ülke arasında mesleki ve akademik işbirliğinin artırılması, ortak sivil toplum çalışmalarının yapılması, kamu ve sosyal medya diplomasisi, Diaspora Ermenileri ve Türk toplumlarının da sürece mütemadiyen dahil edilmesi gibi konular bulunuyor. Ayrıca, Türkiye ile özel bir ilişkiye sahip Azerbaycan'ın da bir şekilde bu yakınlaşma sürecine dâhil edilmesinin üzerinde duruluyor.