Türkiye-Erbil anlaşmaları Washington'u gerdi

TIMETURK / Haber Merkezi

Konuyla ilgili Erbil'de Kürt basınına açıklamada bulunan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Doğal Kaynaklar Bakanı Ashti Hawrami, dün itibari ile bölgeden Türkiye'ye ham petrol gönderilmeye başlandığını söyledi.

Aşti Hawrami açıklamasında, "Türkiye’ye 8 Ocak 2013 tarihinden itibaren ham petrol göndermeye başladık. Türkiye’ye gönderilen ham petrol karşılığında, gaz yağı gibi diğer benzeri ürünlerle değiş tokuş edilecek’’ dedi.

Kürt hükümetinin ham petrol ihracatı yapmasında özgür olduğunu kaydeden Hawrami , "Çıkartılan ve gönderilen petrol kendi ihtiyacımız doğrultusunda kullanmamız, satmamız bizim en doğal hakkımızdır".

Hawrami ayrıca Irak hükümeti petrol gelirlerinde yüzde 17’sini Kürt bölgesine vermesi gerektiğini şu anda bu tutarın kesildiğini de belirtti.

Yapılan anlaşma çerçevesinde Türkiye’ye günde 3 milyon varil petrol ile 10 milyar metreküp doğalgaz gönderilecek. Bölgede şuan günlük 140 bin varil petrol ihraç edilirken 2013 yılı içerisinde bunun 250 bin varile çıkarılması hedefleniyor.

Irak merkezi Bağdat hükümeti, Kürt yönetiminin Türkiye'ye petrol satmasını 'petrol kaçakçılığı' olarak değerlendirmesi tartışmalara neden olmuştu.

WASHİNGTON'DAN ANKARA'YA BİR İKAZ DAHA

Irak'ta merkezi Bağdat yönetimi ile Kürt Bölgesel Yönetimi arasındaki derin uzlaşmazlık, Ankara-Washington ilişkilerini de olumsuz etkileme aşamasına geldi. ABD bir kez daha Kuzey Irak'taki enerji anlaşmaları konusunda Türkiye'yi isim vermeden uyardı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland, Irak'ın hidrokarbon kaynaklarının idaresi üzerindeki ihtilaflara anayasal bir çözümü desteklediklerini ve Irak federal yetkililerinin onayı olmadan Irak'ın herhangi bir kesiminden petrol ihracatını desteklemediklerini söyledi.

Nuland'a günlük basın brifinginde bir gazeteci, Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Namık Tan'ın, bir mülakatında, Türkiye'nin Irak'ın kuzeyindeki bölgesel yönetimle enerji projeleri konusunda ABD hükümetinin politikasını eleştiren açıklamalarını sordu.

Sözcü Nuland, soruya cevabında şunları kaydetti:

''Hem Amerikan şirketlerine hem de Türk Hükümetiyle görüşmelerimizde aynı şeyi söylüyoruz: Irak'dan petrol ihracatı konusundaki pozisyonumuz süreklilik gösteriyor ve değişmedi. Irak'ın hidrokarbon kaynaklarının idaresi üzerindeki ihtilaflara anayasal çözüm bulunmasını destekliyoruz ve Irak federal yetkililerinin uygun onayı olmadan Irak'ın herhangi bir kesiminden petrol ihracatını desteklemiyoruz. Şirketlerimize her defasında söylediğimiz bu. Onlara, federal onay olmadan Irak'ın herhangi bir bölgesiyle petrol araması ya da üretimi için kontratlar imzalamanın bu şirketleri potansiyel anlamda yasal riske maruz bıraktığını söylüyoruz.''

Nuland, bir soru üzerine, bunun öncelikle Amerikan şirketlerine verdikleri bir mesaj olduğunu vurguladı.

SİNİRLİOĞLU ABD'YE GİDİYOR

İddiaya göre, Ankara'nın son dönemde Erbil'le enerji ve ekonomi alanlarında işbirliğini derinleştirirken Bağdat'la giderek gerginleşmesi, Washington'da Irak Başbakanı Nuri Maliki yönetiminin daha fazla İran etkisi altına gireceği ve Irak'ın bölünebileceği kaygılarına yol açtı.

Son iki aydır Türkiye ve ABD tarafları arasında yapılan yoğun görüşmelere karşın ortak bir zeminde buluşulamaması üzerine Türkiye Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Ferdiun Sinirlioğlu'nun Ocak ayının ortasında Washington'da üst düzey temaslarda bulunması kararı alındı.

14-16 Ocak gunlerinde temaslarda bulunacak olan Sinirlioğlu'nun ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns ve diğer yetkililerle görüşmesi öngörülüyor.

ABD ŞİRKETLERİNE GÖZ YUMULUYOR

Washington, Ankara'ya, Irak'ta gelirlerin nasıl paylaşılacağına ilişkin iç anlaşma sağlanmadan Erbil'le petrol ve doğalgaz anlaşmaları imzalamaması telkininde bulunuyor.

Ancak bu telkini yaparken başta Exxon, Shell ve BP olmak üzere önemli Amerikalı ve diğer Batılı ülkelerin şirketlerinin kuzey Irak'taki faaliyetleri görmezden geliniyor.

Tükettiği petrol ve doğalgazın çok büyük kısmını ithal eden ve yılda yaklaşık 60 milyar dolarlık kabarık bir fatura ödeyen Türkiye ise giderek artan enerji gereksinimini kuzey Irak'tan karşılama ve hatta bu zengin kaynakları kendisi üzerinden dünya pazarlarına taşıma hesabı yapıyor.

Bu şekilde Rusya'ya olan bağımlılığını biraz olsun azaltmayı ve İran'a dönük mevcut ve gelecekteki kapsamlı yaptırım kararlarının olumsuz etkilerinden sıyrılmak isteyen Türkiye, bir yandan enerji kaynaklarını çeşitlendirirken diğer yandan da giderek güçlenen kuzey Irak pazarındaki etkisini devam ettirme peşinde.

Kuzey Irak, merkezi yönetimin izin vermemesi nedeniyle çıkarttığı petrolü Türk rafinelerinde işletiyor ve petro-kimya ürünlerini tekrar Türkiye'den satın alıyor.

Irak'ın kuzeyindeki bilinen petrol rezervinin dünyadaki toplam rezervin yaklaşık yüzde 10'una denk geldiği, yeni keşfedilen alanlarla beraber toplam doğalgaz rezervinin de yaklaşık 4,5 trilyon metreküp olduğu kaydediliyor. Irak'ın toplam petrol rezervinin ise 112 milyar varille, Suudi Arabistan'dan sonra dünyada ikinci sırada yer aldığı belirtiliyor.

Bağdat yönetimi, Erbil'le yabancı şirketlerin anayasal sorun çözülmeden yaptığı anlaşmaları geçersiz kılacağını açıklamış ve Kasım ayında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın güney Irak'taki lisansını iptal etmişti.

Maliki yönetimi daha da ileri gitmiş ve Aralık ayında Erbil'de yapılacak bir konferansa gitmeye hazırlanan Enerji Bakanı Taner Yıldız'ın uçağına iniş izni vermemişti.