Savunma harcamalarında büyük artış

Maliye Bakanlığı'nın akaryakıt, alkollü içecekler ve tapu harçlarının ardından da doğalgaz ve tütün mamüllerine gelmesi beklenen zammın nedeni olarak gösterilen 8 ayda 8,5 milyar liraya ulaşan bütçe açının kaynağının temmuz ve ağustos aylarındaki silah araç ve gereçlerine yapılan harcamalar olduğu ortaya çıktı.

Akşam gazetesi yazarlardından Çiğdem Toker'in haberine göre; Temmuz ve Ağustos aylarında, bütçeden silah, araç gereç ve mühimmata yapılan harcamalar, yılın ilk altı ayında yapılan toplam harcamanın üzerine çıktı.

Ocak-Haziran döneminde silah, araç gereç ve mühimmat için 732 ,7 milyon lira harcanırken, aynı harcama kaleminde tutar temmuz ve ağustos aylarında 846 milyon liraya ulaştı.

Çiğdem Toker'in "Güvenlik harcamalarındaki artış korkunç" başlığıyla yayımlanan (23 Eylül 2012) yazısı şöyle:

Cuma gecesi uyuduk. Sabah zamla uyandık. Sürpriz miydi? Hayır.

Sekiz ayda 8.5 milyar liraya ulaşan bütçe açığı dolayısıyla, 'ek tedbir' ya da 'düzeltici önlem' deyimleriyle rafine edilen zamların sinyali çoktan verilmişti. Bugün-yarın ÖTV ve KDV artışlarını beklemekteydik. Geldiler...

Ne var ki, resmi söylemde her daim bütçe açığının 'olağan şüphelileri' olarak gösterilen personel harcamaları ile sosyal güvenlik transferleri, zammın tek gerekçesi değil.

Bunu ben değil, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü verileri söylüyor.

Bütçe performansındaki bozulmanın sebepleri arasında hükümet kaynaklarının dile getirmediği güvenlik harcamaları artık önemli bir yer tutmakta.

Sekiz aylık bütçe rakamlarına bakalım: Son iki ayda (yani şehit haberlerinden bitkin düştüğümüz Temmuz-Ağustos) bütçeden silah araç ve gereçlerine yapılan harcamalarda eşi görülmemiş bir artış var.

Açıyorum: Temmuz ve Ağustos aylarında, bütçeden silah, araç gereç ve mühimmata yapılan harcamalar, yılın ilk altı ayında yapılan toplam harcamanın üzerine çıktı.

Ocak-Haziran döneminde, 'Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları' tutarı, toplam 732.7 milyon liraydı. Bu harcamalar temmuz ayında 473.5, ağustosta ise 372.4 milyon lira. Toplam: 846 milyon lira.

Daha açık bir anlatımla, son iki ayda yapılan güvenlik harcaması, yılın ilk altı ayında yapılan toplam harcamanın 113 milyon lira üzerine çıkmış.

Temmuzdaki silah harcaması, 6 aylık toplamı geçti

'Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları' bütçenin genel başlıklarından biri. Alt kalemlerin ilk sırasındaki verilere geldiğimizde, yukarıda aktardığım rakamlar kıpkırmızı oluyor: 'Silah araç gereç ve savaş teçhizatı' kalemindeki verilere göre, temmuz ayında 286.6, ağustosta ise 197.8 milyon liralık harcama yapılmış. İki ayın toplamı 483.4 milyon lira.

Peki bu rakam, yılın ilk ayında ne kadardı?

Hatırlatıyorum: 202.8 milyon lira. İki ayda bütçeden silaha yapılan harcama, altı aylık harcamayı ikiye katlamış da geçmiş. Sadece temmuz ayındaki silah harcaması, Ocak-Haziran toplam harcamanın 84 milyon lira üzerinde.

Bütçenin yeni adı konusunda fazla söze gerek var mı bilmiyorum.

Ve örtülü ödenek

Bütçede, 'gizli hizmet giderleri' kalemi altındaki örtülü ödenekteki gelişmeler ise güvenlik ve silah harcamaları kadar dikkat çekici. Ocak-Haziran döneminde toplam 431 milyon lira olan örtülü ödenek harcaması, son iki ayda yapılan 156.5 milyon liralık harcamayla, 587.7 milyon liraya yükselmiş. Burada dikkat çeken unsur, yine temmuz ayı. Silah harcamalarında olağanüstü artışın gözlendiği temmuz ayı, örtülü ödenek açısından da dramatik bir yükseliş göstermiş: 127.7 milyon lira. Bu veri, bugüne kadar yapılmış en yüksek aylık harcamaya işaret ediyor.

Sözün özü şudur ki, bütçe performansındaki bozulma, makro göstergelerdeki kötüleşmeden daha fazlasıdır; toplumsal barıştaki bozulmayı anlatır.

Güvenlik ve silah harcamaları hızla tırmanan bir bütçeden, adalet ve eğitim adına umutlu olamayız.