Uyuşmazlıkta arabuluculuk dönemi

Hukuki uyuşmazlıkta arabuluculuk dönemi başlıyor. Uyuşmazlık halinde taraflar bazı davalar için hâkime gitmek yerine arabulucuya gidebilecek. Arabuluculuk sistemi ile uyuşmazlıkların daha kısa sürede ve daha az para harcanarak çözümlenmesi ve mahkemelerin de iş yükünün azaltılması hedefleniyor.

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözümlenmesinde uygulanacak usul ve esasları düzenleyen kanun, yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanacak.

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Arabuluculuk Daire Başkanlığı oluşturulacak. Kanunda, aile içi şiddet iddiasını içeren uyuşmazlıklar arabuluculuk kapsamı dışında bırakıldı. Kanunu'na göre taraflar, dava açılmadan önce veya dava sırasında arabulucuya başvurabilecek. Arabulucular, Adalet Bakanlığı'nca düzenlenen arabulucular siciline kaydedilmiş gerçek kişiler olacak.

Taraflar arabulucuya başvurma, süreci devam ettirme, sonuçlandırma veya bu süreçten vazgeçmede serbest olacak, başvuru yapılırken ve tüm süreç boyunca eşit haklara sahip olacak. Arabulucu, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya elde ettiği bilgi, belge ve tuttuğu kayıtları gizli tutacak. Taraflar da bu gizliliğe uyacak. Sicile kayıtlı olan arabulucular, bu unvanını ve bunun sağladığı yetkileri kullanabilecek. Arabulucu, yaptığı faaliyet karşılığında ücret ve masraf isteyebilecek, ayrıca avans da talep edebilecek. Arabulucunun ücreti, Arabulucu Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenecek ve ücret ile masraf taraflarca eşit olarak karşılanacak. Arabulucu, tarafların her biriyle ayrı ayrı veya birlikte görüşebilecek.

-ARABULUCULAR DEVREYE GİRDİĞİNDE DAVALAR ERTELENEBİLECEK-

Taraflar dava açılmadan önce veya davanın görülmesi sırasında arabulucuya başvurma konusunda anlaşabilecek. Başkaca bir usul kararlaştırılmamışsa arabulucu veya arabulucular, taraflarca belirlenecek. Arabulucu, seçildikten sonra tarafları en kısa sürede toplantıya davet edecek. Taraflar, arabuluculuk usulünü serbestçe kararlaştırabilecek. Taraflar bir arabulucu kararlaştırmamışsa arabulucu, uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usulleri göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütecek. Niteliği gereği yargısal bir yetkinin kullanımı olarak sadece hâkim tarafından yapılabilecek işlemler arabulucu tarafından yapılamayacak. Dava açıldıktan sonra tarafların arabulucuya başvuracaklarını beyan etmeleri halinde, yargılama mahkemece 3 ay süre ile ertelenecek. Arabuluculuk süreci, dava açılmadan önce arabulucuya başvuru halinde, tarafların ilk toplantıya davet edilmeleri ve taraflarla arabulucu arasında sürecin devam ettirilmesi konusunda anlaşmaya varılıp, bu durumun bir tutanakla belgelendirildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacak. Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, zaman aşımı ve hak düşürücü sürelerin hesaplanmasında dikkate alınmayacak.

-EĞİTİM ALIP SINAVI GEÇEN ARABULUCU OLABİLECEK-

Tarafların anlaşmaya varması veya arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun tespit edilmesi, taraflardan birinin arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi halinde arabuluculuk faaliyeti sona erecek. Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı, bir tutanak ile belgelendirilecek. Arabuluculuk faaliyeti sonucunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenecek, anlaşma belgesi düzenlenmesi halinde belge taraflar ve arabulucu tarafından imzalanacak. Arabuluculuğa elverişli olan aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda inceleme, duruşmalı olarak yapılacak. Mesleğinde en az 5 yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu olanlar, kasten işlenmiş bir suçtan mahkum olmayanlar, arabuluculuk eğitimi tamamlayanlar, Adalet Bakanlığı'nca yapılacak yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olanlar arabulucu olabilecek. Arabuluculuk eğitimi, hukuk fakülteleri, Türkiye Barolar Birliği ve Türkiye Adalet Akademisi tarafından verilecek.

-GİZLİLİĞE UYMAYAN ARABULUCULARA 6 AY HAPİS-

Arabulucuların iş elde etmek için reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kâğıtlarında arabulucu, avukat ve akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasak olacak. Gizlilik hükümlerine aykırı hareket ederek bir kişinin hukuken korunan menfaatinin zarar görmesine neden olan arabulucu 6 aya kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Arabuluculuk için kuruluş ve teşkilatlanma 2 ay içinde tamamlanacak. Yasa bir yıl sonra yürürlüğe girecek.

(ANKA)