Toprak Davası Danimarka'ya vizeyi kaldırmıyor

Adalet Divanı'nın Toprak Davası kararını inceleyen Danimarka Entegrasyon Bakanlığı hukukçularının hazırladıkları rapor kamuoyuna ilan edildi. Raporda, Türk vatandaşlarını ilgilendiren bazı düzenlemeler yapılması gerektiği ifade ediliyor. Ancak bu düzenlemeler Danimarka vizeyi kaldırdı anlamına gelmiyor. Ayrıca aile birleşiminin önündeki sert yabancılar yasası Türk vatandaşlarına uygulanmaya devam edecek.
    Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın tarihe Toprak Davası olarak geçen kararıyla ilgili Danimarka yabancılar yasasında oluşan hukuki belirsizlik, bakanlık hukukçuları tarafından yapılan çalışmalarla ortadan kaldırıldı. Bazı basın- yayın organları tarafından 'Danimarka vizesi kalktı' şeklinde kamuoyuna duyurulan çalışma Danimarka'da yaşayan Türk vatandaşları için yeni haklar ve yabancılar yasasının sert maddelerinde Türk vatandaşları lehine yumuşama getirmiyor. 'Vize kalktı' cümlesi ise kararı net olarak açıklamıyor. Vizenin kalkması demek; pasaportu olan her Türk vatandaşının uçak biletini alıp, Danimarka'ya gelmesi anlamına geliyor. Ancak bakanlığın hukukçularının yorumundan bu anlamı çıkarmak mümkün değil.
    Toprak Davası, yine aile birleşimi yoluyla Danimarka'ya gelmek isteyen Türk vatandaşlarına herhangi bir ayrıcalık getirmiyor. Sert maddeler yine uygulanacak. Raporda dikkat çeken önemli bir ayrıntı ise Türk vatandaşlarının Göçmenlik Sınavına tabii tutulması gerektiği bulunuyor. Entegrasyon eski Bakanı Birthe Rönn Hornbech 15 Kasım 2010'da yürürlüğe giren Göçmenlik Sınavı'yla ilgili 12 Kasım'da yayınladığı genelgede, Türk vatandaşlarının sınavdan muaf olduğunu ilan etmişti.
    Danimarka'nın Toprak Davası yorumuna geçmeden önce, olayı kısaca bir hatırlayalım. Adalet Divanı tarihine Toprak Davası olarak geçen emsal kararın mimarları Hollanda'da yaşayan Fuat Toprak ve İhsan Oğuz oldu. 2002 yılında evlilik yoluyla Hollanda'ya gelen Fuat Toprak, daha sonra boşanmış. Hollanda makamları tarafından sınır dışı edilen Toprak, hukuki mücadele başlatarak konuyu yargıya intikal ettirmiş. Dava uzun süre devam ederken 21 Temmuz 2009'da Hollanda Danıştay'ı aldığı kararla davayı Adalet Divanına sevk etti. Adalet Divanı ise binlerce Türk vatandaşını ilgilendiren emsal niteliğinde bir karar verdi. 19 Aralık 2010'da çıkan karara göre, Ortaklık Konseyi'nin 1/80 sayılı kararının 13'üncü maddesine atıfta bulunarak, Türklerin oturumlarıyla ilgili durumlarının kötüye götürülemeyeceğine vurgu yapıldı. Bu görüşle, 1980 sonrası Türklerin oturumlarında kötüye gidişe yol açan tüm yasaların da geçersiz olduğunu ortaya koyuldu. Adalet Divanı, evlilik yoluyla Hollanda'ya gelen bir kişinin bir gün bile çalışmış olsa bile, işçi statüsü alacağını ve 3 yıl dolmadan boşansa bile sınır dışı edilemeyeceğine hükmetti.
    Adalet Divanı'nın kararını Entegrasyon Bakanlığı hukukçularına inceletti. Hukuki ön değerlendirme 7 Nisan'da bitmesine karşılık, bakanlık raporu 5 Mayıs tarihinde internet sitesinden duyurdu. Rapora göre, genel olarak şimdiye kadar verilen Adalet Divanı kararlarında Türk vatandaşlarını ilgilendiren kararlar ana hatlarıyla ve özellikle son Toprak Davası ele alınıyor ve bir durum belirlemesi yapılıyor.
    Raporun temel dayanak noktası 1963 yılında imzalanan Ankara Antlaşması'na dayanıyor. Tüm bu antlaşmalar ve ek protokollerdeki ana hedef, zamanla AB ile Türkiye arasında ekonomik alanda daha yakın bir işbirliğine doğru ilerlemek ve bu amaç doğrultusunda yakın bir işbirliği olması. Bu amacın kapsadığı alanlar işçilerin, serbest meslek sahiplerinin ve hizmet sunan Türk vatandaşlarının AB sınırları içinde serbest dolaşım hakkına kavuşması. Ana hedef ekonomik faaliyet içinde olanlar, bunların işlerinin ve faaliyet imkânlarının vize ve benzeri yasal ve bürokratik engellere takılmaması. Bilindiği gibi bu sürecin sonunda Türkiye'nin AB ye tam üyeliği hedeflenmektedir.
    Değerlendirme sonunda, Türk vatandaşı olan 1) serbest meslek sahibi bir kişi, 2) çalışmak için AB ye gelecek bir kişi 3) hizmet sunmak isteyen bir kişi vize almadan - elbette gerekli başvuru ve benzeri prosedürleri aşarak- ülkeye 3 aylık bir süre için giriş yapma hakkına sahip. Bu ilk 3 aylık süreden sonra yine başvuru yapıp ikametin devamı için gerekli onayı alması gerekiyor. Tüm bu işlemlerde kişinin somut bir şekilde ekonomik faaliyet içinde olduğu veya somut bir plan ve proje ile faaliyette bulunacağı (kendi işini kuracağı) belgelenmesi gerekecektir. Yoksa elini kolu sallayarak gelen herkese kapılar açık anlamı çıkmamalı. İş arayıp çalışacağım diye gelmek mümkün değil, bir iş bulmuş olmak gerekiyor ülkeye gelmeden önce. Türk vatandaşlarına vize kolaylığı önceden beri bulunmaktadır. Çünkü daha önceki kararlarda AB Adalet Divanı örneğin TIR şoförlerine vize uygulamasını kaldırdı. Artık şoförler ve benzeri şekilde Türkiye'de faaliyet gösteren bir firmanın elemanı olarak AB içinde geçici hizmet veren elemanlar vizesiz gelip çalışabiliyorlar.
    Toprak Davası, bir yenilik getirmiyor, devam eden bir süreçte önceden belirlenmiş hakların daha iyi ve güncel şartlara göre anlaşılmasını sağlıyor ve hakları pekiştiriyor. Çünkü verilen karara göre 1980 yılında geçerli olan kurallar baz alınarak Türk vatandaşlarının AB ile ilişkileri değerlendirilmesi gerektiği vurgusu yapılıyor ve 1980 yılından sonraki yapılan engelleyici ve kısıtlayıcı kurallar Türk vatandaşlarına uygulanamaz anlamı çıkıyor. Bu yeni değerlendirme ile bakanlığın hukukçuları bu yorumu idarecilere ve politikacılara iletiyorlar.
    Bu ülkelerde ikamet eden diğer Türkler bu uygulama dışında kalıyorlar. Çünkü Ankara Antlaşması ve ek protokoller 3 ana hedefi kapsıyor; serbest dolaşacak iş gücü, serbest meslek sahipleri/iş kurmak isteyenler ve hizmet sunan/iş yapanların serbest dolaşmaları.
    Bu karar ile daha iyi netlik kazanan bir durum şöyle; aile birleşimi ile buraya gelmiş olup ve süresiz oturma hakkı alamadan ayrılma durumunda kalanları ilgilendiriyor. Eğer bu kişiler son 1 yıldır çalışıyorlar ve halen bu işte devam ediyorlar ise veya geldikten sonra kendi işlerini kurmuşlar ve buna devam ediyorlar ise, eşlerinden ayrılsalar bile, normal süreli oturma müsaadesi alabiliyorlar. Yapılan değerlendirmeye göre Danimarka'nın ağır şartlı yabancılar yasaları ve evlilik yolu ile aile birleşimine engel olan kurallarda bir değişiklik olmuyor.