Peştamal kuşanma, bir ustanın yanında yetişip, usta olan çırağa, iş yapma izni vermeye deniliyor. Peştamal kuşanan çırak bu peştamal ile iş yapma diploması almış sayılıyor ve bununla birlikte mesleğini icra etmeye başlıyor.
Eski İstanbul'da İstanbul esnafı mesleğe ilk giriş olarak peştamal kuşanırdı. Mesleğe alınan çırak, ustasından o işin tüm inceliklerini öğrenir ve işin ehilleri tarafından bir imtihana tâbi tutularak başarılı olması halinde beline peştamal bağlanırdı.
İmtihanı geçen kendi işini kuruyor
Diploma yerine geçen bu “şed”, çıraklık sonrası kalfalığa yükselmesinin de bir göstergesi. Kalfa olan çırak ustasıyla beraber dilerse aynı dükkanda çalışabilir, dilerse “çırak çıkarma” duası ile birlikte, eğer yer varsa, tâbi tutulduğu imtihanı geçerek loncanın ayırdığı bir dükkanda kendi işini icra etmeye başlar.
İş ahlakı toplumsal birliği sağlıyor
“İşinin ehli” deyimi, eski İstanbul'da insan hassasiyetine yer etmiş ve bu incelik ile insanın insana olan değerini de göstermiştir. Ustalık peştamalını kuşanamayan kişiye iş verilmezdi. Eski İstanbul'daki bu iş ahlakı, toplumsal birliği de sağlıyor, iş, ehline verilerek ahlaki değerler neticesinde sanatkârın da gerçek manada bir sanatkâr olduğunu göstertiyor.
