ABD'li yetkililer, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasındaki normalleşme anlaşmasının ardından İsrail ile Suudi Arabistan arasında da benzer ilişkilerin kurulacağına kesin gözüyle bakıyor.
ABD Başkanı Donald Trump'ın damadı ve danışmanı Jared Kushner, Riyad ve Tel Aviv yönetimlerinin birlikte büyük işler yapacağına, bunun Riyad'ın ekonomisine ve İran'ın bölgedeki gücünü azaltmaya yardımcı olacağına inanıyor.
Kushner, bu kapsamda 26 Ağustos'ta bir ABD dergisine yaptığı açıklamada, BAE-İsrail anlaşmasının benzerinin diğer Körfez ülkeleri ile de yapılacağını, bu ülkelerin arasında Suudi Arabistan'ın da kesin olacağını söyledi.
Suudi Arabistan'dan ise BAE-İsrail normalleşmesiyle ilgili şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmadı. Bahreyn, Umman ve Mısır gibi ülkeler anlaşmayı memnuniyetle karşılarken Suudi Arabistan sessizliğini korudu.
Ancak Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan, 19 Ağustos'ta Alman mevkidaşıyla düzenlediği basın toplantısında Arap Barış Planı ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararları temelinde İsrail-Filistin barış anlaşması imzalanmadan Suudi Arabistan'ın İsrail'le normalleşmeyeceğini söyledi.
"Anlaşma olmasa da işbirliği ihtimali var"
İsrail medyasında çıkan haberlerde de Suudi Arabistan'ın mevcut durumda İsrail ile resmi olarak anlaşma imzalamayacağı ancak iki ülke arasında işbirliği ihtimalleri bulunduğu ifade ediliyor.
Batı kaynaklı haberlerde de İsrail ile Suudi Arabistan arasında resmi ilişkiler bulunmasa da iki ülkenin işbirliği içinde olduğu belirtiliyor.
Söz konusu haberlerde ayrıca, son yıllarda Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın sahneye çıkışıyla Tel Aviv ile Riyad yönetimleri arasında gizli bir ilişkinin başladığı, bunun da bölgedeki İran tehditleri karşısında stratejik ortaklık kapsamında olduğu aktarılıyor.
Netanyahu da BAE'de yayın yapan Sky News Arapça kanalına yaptığı açıklamada, isimlerini paylaşmadığı bazı ülkelerle de ilerde barış anlaşması imzalayacaklarını söyledi.
İsrail Başbakanı, bazı Arap ve Müslüman liderlerle görüşmeler gerçekleştirdiğini, bu liderlerin İsrail'le ilişkileri normalleştirmenin çıkarlarına olduğunu belirttiğini aktardı.
Öte yandan İsrail medyasında 30 Ağustos'ta çıkan haberlerde, Suudi Arabistan'ın, hava sahasını kullanması için BAE'ye gidecek İsrail uçağına izin verdiği aktarıldı. Riyad yönetimi ise söz konusu haberlere ilişkin herhangi bir açıklama yapmadı.
İsrail uçağı da 31 Ağustos'ta Suudi Arabistan hava sahasını kullanarak BAE'ye gitti.
Bu arada, BAE'nin, İsrail'le normalleşme anlaşmasının, ilhak planını durdurduğu iddiası, Suudi Arabistan tarafından resmi bir değerlendirme yapılmasa da, ülkenin tutumunu yansıtan medyada, tebrik mesajlarıyla karşılandı.
İsrail ise BAE'nin bu iddiasını yalanlayarak, normalleşme anlaşmasının ilhak planını durdurmayacağını ifade etti.
Suudi Arabistan eski Enformasyon Bakanı Adil er-Tarifi, İsrail-BAE anlaşmasını "tarihi bir karar" olarak değerlendirdi.
"Normalleşme Arap Barış Planı'yla çelişiyor"
Analistler ise İsrail'le normalleşme anlaşmasının, Arap Barış Planı'yla tamamen çeliştiğini belirtiyor. Suudi Arabistan ise söz konusu planı, İsrail ve Filistin arasında barışı sağlamak için temel anlaşmalardan biri kabul ediyor.
Eski Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdulaziz tarafından sunulan ve Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta 2002'deki Arap Birliği Zirvesi'nde kabul edilen Arap Barış Planı ise, "1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan Filistin devletinin kurulması, Filistinli mültecilerin sorununa adil çözüm bulunması, İsrail'in, Suriye'de Golan Tepeleri ile Lübnan'ın güneyinde işgal ettiği topraklardan çekilmesi, karşılığında da Arap ülkelerinin İsrail'i tanıması ve ilişkilerini normalleştirmesini" öngörüyor.
Plana imza atan ülkelerden BAE, Filistin devletinin kurulması maddesi hayata geçirilmeden İsrail'le normalleşmiş oldu.
Suudi Arabistan'ın ise mevcut Kral Selman bin Abdulaziz hayattayken İsrail'le resmi bir şekilde normalleşme anlaşması yapması beklenmiyor. Ancak Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid'in en yakın müttefiklerinden Suudi Veliaht Muhammed bin Selman'ın yönetime gelmesinin ardından Riyad yönetiminin tutumunun değişebileceği öngörülüyor.
