Araştırma şirketi KONDA, 24 Haziran'da yapılan cumhurbaşkanlığı ve genel milletvekili seçimlerine ilişkin 100 sayfalık raporunu yayımladı. 32 ilde 2.728 kişiyle yüz yüze görüşülerek hazırlanan rapora, '24 Haziran seçimlerinin sandık analizi, Anadolu Ajansı'nın servis ettiği geçici sonuçlar üzerinden hazırlanmıştır' notu düşüldü.
'SİYASET İLÇELERDE BELİRLENİYOR'
Türkiye siyasetinin ilçelerde belirlendiğini ifade eden KONDA'nın analizine göre, AK Parti'nin salt çoğunluğu aldığı ilçelerin sayısı 417. Bu ilçelerde ise toplam seçmenin 16 milyon 597 bini yaşıyor, bu da genel seçmen sayısının yüzde 30'una karşılık geliyor. CHP'nin ise salt çoğunluğu sağladığı 26 ilçe var. Bu ilçede yaşayan seçmenler ise ülke enelinin yüzde 3'ünü teşkil ediyor. HDP'nin, özellikle güneydoğu ilçelerinde baskın parti olmasının da etkisiyle salt çoğunluğu aldığı 73 ilçe bulunuyor. Bu 73 ilçeden aldığı oy ise HDP'nin ülke genelinde aldığı oyun üçte birini oluşturuyor. Hiçbir partinin salt çoğunluk sağlayamadığı ilçe sayısı ise yarıdan fazla.
'OY ORANLARI DEĞİŞSE DE TOPLUMSAL TABAN DEĞİŞMİYOR'
Batı bölgelerine doğru gelindikçe seçime katılım oranının yükseldiği belirtilen rapora göre, 24 Haziran seçimlerinde katılım oranı yüzde 88.2, katılmayanların oranı ise 11.8. Geçersiz oylar toplam seçmenin yüzde 2'si oranında. Ayrıca katılım oranı doğu illerinde batıya doğru geldikçe artış gösteriyor. Raporda, partilerin oy oranları değişiyor gibi görünmesine rağmen, yerleştikleri toplumsal tabanın değişmediği tespiti yapıldı. Seçmen sayısının 2011 genel seçimlerinden bu yana yüzde 10, geçerli oy sayısının yüzde 15 artmasına rağmen AK Parti, MHP ve CHP'nin aldığı oy sayısı değişmedi. Raporda, sosyo ekonomik olarak gelişmişliğin daha geride olduğu illerde AK Parti, daha ileride olduğu illerde ise CHP yoğunlaşıyor. İYİ Parti ve MHP ise ülke ortalamasına göre birbirlerinin simetrisinde yer alıyor. İYİ Parti, sosyo ekonomik olarak ülke ortalamasının ortaüstünde iken, MHP ortaaltında yer alıyor.
AK PARTİ, BÜYÜKŞEHİRLERİN ÇOĞUNDA ORTALAMANIN ALTINDA KALDI
AK Parti'nin bir önceki genel seçimlere göre oy kaybetmiş olsa da 972 ilçenin 827'sinde yüzde 30'un üzerinde oy aldığı belirtilen rapora göre, Güneydoğu, Batı Marmara (Trakya), Ege ve Akdeniz bölgeleri AK Parti'nin genel ortalamadan düşük oy aldığı bölgeler. Özellikle kartogramda dikkat çekici olan unsur, büyük şehirlerin çoğunda AK Parti oylarının kendi Türkiye ortalamasına kıyasla düşük olması.
HDP'DEN AK PARTİYE 0.5 PUANLIK KAYMA
Raporda, 1 Kasım seçim sonuçlarından bugüne HDP'den AK Parti'ye geçiş görülmediği ancak 7 Haziran sonuçlarına kıyasla HDP oylarının bir kısmının AK Parti'ye kaydığı, bu oranın 0.5 (250 bin kişi) olduğu belirtildi. Ayrıca kayyum atanan ilçelerde ülke oy oranları içinde 0.3 puanlık AK Parti'ye oy kayması olduğu tespiti yapıldı. Raporda, "CHP'den HDP'ye kayan stratejik oyun büyüklüğü en azami olarak HDP oyundaki 0.9 puan artış kadar, ama muhtemelen bu oranın gerisinde bir seviye olduğu kabul edilmelidir" denildi.
'MUHALEFET İKİNCİ TUR UMUDUNA OYNADI'
Cumhurbaşkanlığı seçiminde muhalefetin ikinci tur umuduyla kendi adayına değil CHP'nin adayı Muharrem İnce'ye oy verdiğinin belirtildiği raporda şu tespitlere yer verildi:
- Seçime katılan ve geçerli olan oyların yüzde 52.4'ünü alan Recep Tayyip Erdoğan'ın oyları katılmayan ve geçersiz oy kullanan seçmenler dahil toplam seçmenin yüzde 45.2'siydi.
- Muharrem İnce toplam seçmenin yüzde 26.5'inin oyunu alırken, bu oyların geçerli oylar içindeki payı yüzde 30.8 oranındaydı
- Selahattin Demirtaş ve Meral Akşener ise kendi partilerinin oylarından geride oy almışlardır.
'İNCE, CHP'DEN 6.9 PUAN FAZLA OY ALDI'
- Cumhurbaşkanı adayları ve destekleyen partilerin oyları arasındaki farklara bakıldığında, Erdoğan'ın Cumhur İttifakı oyundan 1.3 puan geride kaldığı görülmektedir.
- Muharrem İnce, CHP'den 6.9 puan fazla oy alırken, muhalif bloktaki tüm partilerin seçmenlerinden de oy aldığı anlaşılmaktadır.
'AK PARTİ HÂLÂ BİR KİTLE PARTİSİ'
Raporda, 24 Haziran'da Meclis'e giren 5 siyasi partiyle ilgili yapılan değerlendirmeler ise şöyle:
Her bir partinin ülke genelinde aldığı toplam oylarının bölgelere dağılımına yine seçmen oranlarıyla beraber bakıldığında, AK Parti'nin tüm bölgelerden seçmen oranlarına göre dengeli bir şekilde oy aldığı ve tüm bölgelerde var olduğu ve küçük farklılıklar olmasına karşın seçmen ve AK Parti oylarının bölgelere göre kombinasyonunun oldukça paralel olduğu görülmektedir. Bu analizden yola çıkarak AK Parti'nin tüm siyasal ve toplumsal kutuplaşmalara karşın hâlâ bir kitle partisi olduğunun da altı çizilmelidir. CHP'nin daha önceki seçimlerde de gözlenen bölgesel sıkışmışlığının devam ettiği görülmektedir. CHP batı bölgelerinde seçmen ağırlığından fazla oy alırken doğu bölgelerinde seçmen oranlarına kıyasla oldukça düşük oy almaktadır.
'HDP, BÖLGESEL SIKIŞMIŞLIĞINI SÜRDÜRÜYOR'
HDP ise CHP ile benzer biçimde bölgesel sıkışmışlığını sürdürmekte ve Güneydoğu, Ortadoğu ve Kuzeydoğu Anadolu bölgelerinden toplam oyunun yüzde 45'ini almaktadır. Yine Kürt seçmenlerin göçlerle yoğunlaştıkları İstanbul ve Akdeniz bölgesi de HDP'nin oyunun yüzde 30'unu oluşturmaktadır. MHP oyları Akdeniz, Batı Anadolu, Orta Anadolu, Batı Karadeniz bölgelerinde seçmen dağılımından daha yoğun, buna karşılık İstanbul, Batı Marmara, Ege ve Güneydoğu'da daha düşük oy almaktadır.
İYİ Parti Ege, Akdeniz, Doğu ve Batı Marmara bölgelerinde seçmen dağılımına kıyasla daha yüksek oy almıştır. MHP ve İYİ Parti'nin bölgesel oy kombinasyonuna bakıldığında Güneydoğu ve Ortadoğu bölgelerinde beraberce çok düşük oldukları buna karşılık diğer bölgelerde birbirlerini bütünledikleri ya da birbirilerinin yerine oy aldıkları söylenebilir.
