Çeviri-Röportaj
Middle East Eye'a konuşan Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniyeh, İsrail'i tanıyan Arap uluslarına tarihin merhamet göstermeyeceğini söyledi.
İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında imzalanan son “normalleştirme” anlaşmaları sorulduğunda Haniyeh, bir Arap ülkesinin İsrail ile yapacağı herhangi bir anlaşmanın sonunda o ülkeyi tehdit edeceğini söyledi.
Haniyeh, “İsrailli liderleri onlardan daha iyi tanıyoruz. Nasıl düşündüklerini biliyoruz. Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki kardeşlerimize bu anlaşmalar sonucunda kaybedeceklerini söylemek istiyoruz çünkü İsrail'in tek çıkarı İran'a yakın bölgelerde askeri ve ekonomik bir yer aramaktır. Ülkenizi bir kapı eşiği olarak kullanacaklar. İsrail'in BAE'yi “fırlatma rampası” olarak kullandığını görmek istemiyoruz” dedi.
“Siyonist proje yayılmacı bir projedir”
Haniyeh BAE'yi, Filistin davasını tarihsel olarak destekleyen “kardeşler” olarak nitelendirdi ve anlaşmadan ayrılacakları günü Hamas'ın dört gözle beklediğini söyleyerek şöyle devam etti:
"Siyonist proje, yayılmacı bir projedir. Amacı, daha büyük bir İsrail yaratmaktır. BAR, Bahreyn veya Sudanlıların bu proje için araç olarak kullanıldığını görmek istemiyoruz. Tarih merhamet göstermeyecek, insanlar unutmayacak ve insani hukuk affetmeyecek ”
İsrail ile geçen ay Beyaz Saray'da imzalanan Emirlik ve Bahreyn anlaşmaları, Suudi Arabistan'ın Körfez'deki iki yakın müttefikini izlemeye hazırlanabileceği yönünde spekülasyonlara yol açmıştı.
Geçtiğimiz hafta ise, 30 yılı aşkın süredir Washington'da Suudi büyükelçisi olarak görev yapan Prens Bandar bin Sultan, Filistinli liderlerin İsrail'le çözüm fırsatlarını sürekli olarak kaçırmasını başarısızlık olarak nitelendirmişti.
Bandar'ın resmi El Arabiya TV'ye verdiği röportajdaki sözleri, Kral Selman'ın bir Filistin devleti kurulmadan önce İsrail'i tanımayı reddetme politikasının yumuşamasının bir işareti olarak yorumlandı. Bandar'ın kızı ve oğlu, sırasıyla ABD ve Birleşik Krallık'ta büyükelçilik görevleriyle veliaht prens Muhammed bin Salman'ın pozisyonunu temsil ediyor.
Güvenlik işbirliği azalıyor
Haniyeh, Hamas'ın Batı Şeria'daki rakip Filistinli grup El Fetih ile ulusal birlik hükümeti kurmayı amaçlayan uzlaşma görüşmeleri sonucunda sahada "olumlu değişiklikler" tespit ettiğini söyledi.
Haniyeh, çok büyük zorluklar olduğunu kabul ederken şöyle dedi: “Sahada olumlu değişikliklere tanık olduk. Aşırı iyimser olmak ve olayları önceden tahmin etmek istemiyorum ama olumlu şeyler var. Zorluklar çok büyük ve biz hala yolun başındayız. "
Üst düzey Filistinli kaynaklar ise, Filistin Yönetimi'nin Batı Şeria'da İsrail ile güvenlik işbirliğinin "neredeyse" durduğunu söyledi.
Toplam 21 yıl hapis yatan kıdemli bir Hamas lideri Şeyh Hasan Yusuf'un yakın zamanda tutuklanması, Hamas'la müzakerelere liderlik eden El Fetih'in Cibril Racub tarafından kınandı.
Filistinliler ve İsrailliler arasında yetkililerin ilişkisi konusunda resmi bir koordinasyon olduğu söylenirken, hapishaneden serbest bırakılan Hamas liderlerinin tekrar tutuklanmaları süreci durdurdu. Öte yandan yerel grupların serbest bırakılmalarının kutlamalarına ve Hamas bayraklarını alenen sallamalarına izin verildi.
Hamas, geçtiğimiz günlerde biri Beyrut'ta, diğeri Ankara'da gerçekleşen El-Fetih ile aralarında geçen kapalı oturumlar hakkında da konuşan Haniyeh, "Kapalı toplantılarda duyduğumuz şey, Hamas'ın katılmasının önemini vurgulanmasıdır, çünkü Hamas'ın hükümetin günlük işleyişine dahil olma hakkı vardır" dedi.
Haniyeh, Hamas'ın Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail arasındaki 1993 tarihli ve Filistin Otoritesini kuran ancak işgal altındaki Batı Şeria'nın çoğu üzerinde İsrail askeri kontrolünü sağlamlaştıran ve İsrail ile arasındaki başarısız anlaşmaya dayanarak, bunun Oslo barış sürecinin çöküşünü haklı çıkardığını söyledi.
Haniyeh, "Açıklandığı günden itibaren, Oslo kendi yıkımının tohumlarını taşıyordu. Oslo, politik değil, güvenlik anlaşması olduğu için ilk günden itibaren başarısız oldu" dedi.
Haniyeh, anlaşmanın Oslo imzacıları olan İsrail Başbakanı İzak Rabin ve FKÖ lideri Yaser Arafat öldürülmesiyle birlikte öldüğünü söyledi.
Rabin, 1995'te bir İsrailli aşırı milliyetçi tarafından öldürülürken, Arafat'ın 2004'teki ölümünün zehirlenme sonucu olduğu iddia ediliyor.
Haniyeh, "Oslo'yu tasarlayan Ebu Mazen [Mahmud Abbas], Oslo'yu terk edeceğini açıkladı ve bu nedenle, evet, kendimizi haklı hissediyoruz. Filistin Yönetimi bu felaketi erken fark etseydi, zamandan tasarruf edebilirdik. Erken bozulmuş olsaydı, halkımızı yaşadıkları sefaletlerden kurtarırdık. Ama geç olması hiç olmamasından iyidir" şeklinde konuştu.
Haniyeh, Hamas'ın 1967 sınırlarının esas alındığı bir Filistin devletini kabul etmeye hazır olduğunu ifade eden siyasi bir belge yayınladığında bile, bunu Filistinlilerin haklarından vazgeçilmemesi koşuluyla yaptığını söyledi.
Ebu Mazen'in bahse girebileceği hiçbir şey kalmadı
Filistinli üst düzey yetkililer, Filistin Yönetimi'nin 2005'ten bu yana başkanı olan Abbas ile Hamas arasında hiçbir sevgi kaybı olmadığını itiraf ediyor. Hamas heyetinin geniş kapsamlı bir tartışmaya hazırlandığı 2017'de Katar'ın ev sahipliği yaptığı "uzlaşma" toplantısını alaycı bir şekilde hatırlıyorlar.
Abbas'tan aldıkları karşılık, Gazze'den El Fetih delegelerinin Ramallah'ta bir parti konferansına katılmalarına izin verilmesiydi. Hamas delegeleri, Abbas hala hayattayken uzlaşma olmayacağı konusunda aynı fikirdeydiler.
Ancak bu sefer, güçlü ülkeler El Fetih'i Hamas'ın kollarına itiyor. Haniyeh, Abbas'ın yaklaşımını yeniden düşünmeye zorlayan üç faktörün olduğunu söyledi.
“Öncelikle, Ebu Mazen'in üzerine bahis oynayabileceği hiçbir şey kalmadı. İkinci olarak, Ebu Mazen, Amerikalılar ve İsrailliler tarafından kişisel olarak hakarete uğradığını hissediyor. Üçüncüsü, Arap Ligi'nin FKÖ'yü baypas etme ve İsrail ile barış yapma kararı aldı."
Arap Ligi geçen ay İsrail-BAE anlaşmasını kınama teklifini içeren bir karar taslağını düşürmüştü.
Başka bir deyişle, Filistin Yönetimi artık İsraillilerin Araplarla barış yapmaları için bir köprü olarak gerekli değildi; aynı zamanda Filistin Yönetimi, Arap kardeşleri tarafından hem siyasi hem de mali olarak terk edilmiş hissetti.
“Bu faktörler… Abu Mazen'i yeni bir yaklaşım bulması gerektiğini düşündürdü. Haniyeh, Hamas'ın girişimine olumlu yanıtı bu…”dedi.
Haniyeh, Hamas ve El Fetih'in önümüzdeki yıl yapılacak Filistin seçimlerinde, Hamas'ı Gazze'nin kontrolüne bırakan ve yüzlerce kişinin öldüğü gruplar arasında silahlı çatışmalara neden olan 2006 seçiminden bu yana ilk kez ortak bir liste oluşturmayı düşündüklerini söyledi.
Dahlan ile konuşmak
Haniyeh, Hamas'ın 2006 ve 2007'deki çatışmalar sırasında El Fetih'in güçlerine komuta eden Gazze'deki eski güvenlik şefi Muhammed Dahlan ile olan teması hakkındaki ayrıntıları da açıkladı.
Veliaht Prens Muhammed bin Zayed'in danışmanı olduğu Abu Dabi'de sürgün bulunan Dahlan, Abbas'la şiddetli rekabetine rağmen bazı Amerikan ve İsrail çevrelerinde Filistin Yönetimi'nin potansiyel bir sonraki lideri olarak lanse edildi.
Geçen ay, İsrail'in Hayom gazetesi, Washington önce önümüzdeki süreçte Filistin başkanı olarak Dahlan desteklemeyi düşündüğünü söyleyen ABD eski Büyükelçisi David Friedman'a dayandırmıştı.
Haniyeh, Hamas'ın Gazze'deki seçilmiş lideri Yahya Sinwar'ın Abbas ve Filistin Yönetimi ile ilişkilerinin donduğu bir dönemde, 2017'de Kahire'de Dahlan ile görüştüğünü söyledi.
Dahlan, anlaşmanın Gazze'nin Mısır ile sınırının açılmasına ve ablukanın sona ermesine yol açacağını beklediğini söylemişti.
Haniyeh, “Dahlan ile yapılan tartışma tek bir ana noktaya odaklandı; Gazze'deki zorlukların nasıl azaltılacağı. Filistin davası dahil olmak üzere herhangi bir siyasi sorun hakkında hiçbir tartışma yapılmadı ”dedi.
Haniyeh, Dahlan'ın Hamas'ın Mısır'la ilişkilerine de yardım ettiğini ve Fetih-Hamas çatışması sırasında akrabalarını kaybeden birden fazla aileyle davaları çözmeyi kabul ettiğini, her birine 50.000 dolar ve toplamda 5 milyon dolar ödediğini söyledi.
Haniyeh, “Bu başka bir şey için bir takas mıydı? Hayır. Hamas karşılığında hiçbir şey söz vermedi. Filistinlilerin liderliklerini seçmeleri konusunda her zaman ısrar ettik ”dedi.
“Ana vatanımızdan asla vazgeçmeyeceğiz”
Haniyeh, Mısır'ın İsrail ile bir mahkum değişimi önerisi için müzakere edildiğini doğruladı. Mısırlı bir heyet Hamas'ın taleplerini İsrail'e iletmişti ve Hamas “net bir yanıt” almayı bekliyordu.
Hamas, İsrail'in Gazze'ye yeni bir saldırı için hazırlandığını söyledi ve gelecekteki herhangi bir savaşın İsrail için maliyetli olacağı konusunda uyardı;
“Altı yıl içinde [2014'teki son büyük çatışmadan beri] Hamas'ın yetenekleri çok daha iyi ve düşman için sürprizlerimiz var. Dolayısıyla, İsrail için savaş açmak kolay bir karar değil. Maliyetli olacak."
Atalarının yaşadığı topraklara geri döndüklerini iddia eden İsrailli ırkçı yerleşimcilerin Filistin topraklarına el koymasına değinen Haniyeh, “Arazi onlardan çok önce bize aitti. Tarihimize kazınmış bir ülkeden bahsediyoruz, Müslümanlar için ilk kıble [namaz yönü] olan ve Hz. Muhammed'in bir gece cennet yolculuğuna çıktığı yer olan Kudüs'ten bahsediyoruz. Siyonistlerin Avrupa'dan gelmesinden çok önce toprağa ait olan Filistinlilerden bahsediyoruz. Ana vatanımızdan asla vazgeçmeyeceğiz, hiçbir bölümünü teslim etmeyeceğiz. Onu özgürleştirmek için hiçbir çabadan kaçınmayacağız ve özgürleştiremediğimizi gelecek nesillere özgürleşmesi için bırakacağız.
Haniyeh ayrıca “İsrail, Oslo'da bile barış peşinde koşan bir ülke olmadığını gösterdi. Siyonist hareketin doğası, kendisini güç kullanarak tanıtmaktır. İnsan haklarına veya uluslararası hukuk normlarına saygı göstermez. Bu onlar için doğru olabilir."
Haniyeh, Donald Trump'ın Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki en kötü lider olduğunu söylemesine rağmen, Hamas ABD başkanlık seçimlerinde Joe Biden zafer kazanması ihtimaline karşı lu değerlendirmede bulundu:
“ABD dış politikası, Başkan'ın değişmesiyle değişmiyor. ABD derin devletinde derinden yerleşmiştir. ABD dış politikası bireysel değil kurumsal bir meseledir.”
Middle East Eye
