Dolar

32,5026

Euro

34,7509

Altın

2.491,27

Bist

9.524,59

Cumhuriyet'ten 'Serbest Cumhuriyet'e yol arayışı

Cumhuriyet kurulduktan sonra çoklu parti arayışı sürerken ikinci deneme Serbest Cumhuriyet Fırkası oldu. Peki bu çok mu gerekliydi ve kuruluş nedenleri nelerdi. İşte cevabı:

4 Yıl Önce Güncellendi

2021-01-07 10:48:02

Cumhuriyet'ten 'Serbest Cumhuriyet'e yol arayışı

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün buyruğu ve yardımı ile 12 Ağustos 1930'da resmen kuruldu, fakat 16 Kasım 1930'da kapatıldı.
1925'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasıyla “resmi” olarak değilse de uygulamada çok partili yaşama ara verilmiş.1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulması ile başlayan dönem de ancak üç buçuk ay sürebilmiştir.
Serbest Cumhuriyet Fırkası, 1930 yılının Türkiyesi'nde yedi yıllık Cumhuriyet yönetimine karşı çeşitli toplumsal sınıf ve kesimlerin tepkilerini ortaya koymalarına imkân sağladı.

İstanbul'da kuruldu

12 Ağustos 1930'da Fethi Bey'in liderliğinde Serbest Cumhuriyet Partisi İstanbul'da kuruldu. Atatürk bu partiye maddi destekte bulundu ve kimi Cumhuriyet Halk Partisi Milletvekillerinin ve kız kardeşinin bu partiye geçmelerini sağladı. Parti Mecliste temsil edilme olanağına kavuştu. Partinin genel sekreterliğine Mustafa Kemal'in çok yakın arkadaşı olan Mehmet Nuri (Conker) getirildi. 

arti kısa sürede yurt yüzeyine yayıldı. Ahmet Ağaoğlu tarafından hazırlanan parti programı, Fethi, Nuri, Reşit Galip ve Tahsin Bey tarafından gözden geçirildi ve Atatürk'e sunuldu. Atatürk'ün özel kişilerin gücünün yetmeyeceği ekonomik girişimlerin devletçe yapılmasını, kadınlara da seçme hakkının verilmesini öngören hükümlerin programa eklenmesini istedi.

11 maddeden oluşan Serbest Parti Programında, partinin Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik ve Laiklik esasına bağlı olduğu, vergilerin, bireylerin iktisadi girişim yeteneklerini sarsmayacak, halkın gücünü aşmayacak düzeye indirileceği, yolsuzlukların kaldırılacağı büyük bayındırlık girişimlerinin yükünün bir nesle yüklenmesinden kaçınılacağı, paranın değerinin saptanarak yabancı sermayenin ülkeye girişinin sağlanacağı, milletin refahına mali, iktisadi girişimine engel olan hükümet müdahalelerinin kabul edilmeyeceği, ekonomik yaşamın canlanmasında her türlü girişimciye olanak tanınacağı, Cumhuriyetin yararı için kimi iktisadi işlerde bireylerin gücü yetmez ise devletin doğrudan müdahale edebileceği, Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun hakkıyla uygulanacağı, halkın hükümet dairelerindeki işlerinin hızla çözüme kavuşturulacağı, rüşvete suistimale karşı acımasızca mücadele edileceği, mahkemelerin hızlı çalışmasının sağlanacağı, bunun için sık sık teftişlerin yapılacağı, seçimlerin tek dereceli olacağı, kadınların da siyasi haklardan yararlanmalarının sağlanacağı, komşularla dostluk ilişkilerinin geliştirileceği, Cemiyeti Akvam ile ilişkilerin yoğunlaştırılmasına özen gösterileceği belirtiliyordu. 

Haber Ara