TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2019 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi'nin sunumunu yapan Oktay, Kovid-19 salgınına yönelik ekonomik tedbirlerle ilgili bilgi verdi.
Oktay, küresel ekonomiyi her alanda etkileyen salgın sürecini Türkiye'nin en az hasarla atlatabilmesi için gereken tüm tedbirleri hızlı ve etkili şekilde aldıklarını, almaya da devam ettiklerini söyledi.
Salgının etkilerinin görülmeye başlandığı mart ayında açıklanan Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi'yle başta istihdam ve üretimi destekleyen adımları hayata geçirdiklerini belirten Oktay, ilerleyen süreçte ihtiyaç görülen tüm alanları kapsayacak şekilde genişleyen desteklerin ihtiyaç sahibi ailelere nakit desteğinden en düşük emekli aylığının 1500 lira olmasına kadar, sektörel vergi teşvik ve ertelemelerinden krediye ulaşma imkanlarına kadar artarak devam ettiğini bildirdi.
Bu süreçte gelir politikası araçlarını da etkin kullandıklarını anlatan Oktay, şu bilgileri verdi:
"Bu kapsamda 29,4 milyar lira vergi ödemesini ve 40 milyar lirı sosyal güvenlik prim ödemelerini erteleyerek işletmeleri destekledik. Kovid-19 salgınının ekonomideki olumsuz etkilerini azaltmak için sektör odaklı birçok mal ve hizmetin KDV oranlarında ve iş yeri kira stopaj oranında indirim yaptık. Kredi Garanti Fonu limitini artırarak teminat sıkıntısı yaşayan işletmelerin finansmana erişimini sağladık. Vatandaşlara, esnaf ve firmalara Hazine destekli Kredi Garanti Fonu ile 306 milyar liralık kredi paketleri oluşturduk ve bu kapsamda Eylül 2020 itibarıyla toplamda 267,4 milyar lira kredi ödemesi yapıldı. Aylık geliri 5 bin liranın altında olan 8 milyona yakın vatandaşımıza 47,5 milyar lira bireysel ihtiyaç desteği verdik. 787 bin esnafımıza 29,9 milyar liraya yakın esnaf destek finansmanı tahsis ettik. 198 bin işletmemize 143 milyar lira işe devam finansmanı kullandırdık. 122 milyar lira tutarında kurumsal ve bireysel kredinin ertelemesini sağladık."
- "Yararlanma şartlarını esnettik"
Oktay, salgının istihdam üzerindeki etkilerini en aza indirebilmek amacıyla çalışma ve sosyal yaşama ilişkin atılan adımlara da değinerek, kısa çalışma ödeneğinden daha fazla işletmenin ve çalışanın faydalanabilmesi için yararlanma şartlarını esnettiklerini söyledi.
Çalışanlara yönelik sözleşme feshi yasağı getirdiklerini ve bu kapsamda kısa çalışma ödeneği ve işsizlik sigortasından yararlanamayıp ücretsiz izne çıkarılanlar için nakdi ücret desteği verilmesini sağladıklarını belirten Oktay, normalleşme döneminde ekonominin güçlü bir şekilde toparlanmasına hazırlık olarak "normalleşme desteği" vermeye başladıklarını hatırlattı. Oktay, bu kapsamda iş yerlerinde haftalık normal çalışma sürelerine dönülmesini teşvik ettiklerini, kısa çalışma ödeneğinden yararlanma süresinin ve fesih yasağının uzatılmasına ilişkin düzenleme yaptıklarını kaydetti.
Salgından en çok etkilenen sektörlerden turizm sektörünü desteklemek için de seyahat acenteleri ve seyahat rehberlerinin desteklenmesini ve konaklama tesisleri için kredi programlarının uygulanmasını sağladıklarını anlatan Oktay, Güvenli Turizm Sertifikasyon Programı'nı ve turizm faaliyetlerinin yeniden başlatılmasıyla ilgili düzenlemeleri uygulamaya koyduklarını belirtti. Oktay, ayrıca turizm amaçlı kullanılan işletmelerin kira ve kullanım haklarına ilişkin ödemelerin sürelerini 6 ay ertelediklerini söyledi. Fuat Oktay, diğer yandan, sağlıkla ilgili olarak yeni hastanelerin açılması, test merkezleri, yerel aşı ve ilaç çalışmaları ve solunum cihazı üretimi yapılmasına ilişkin destekler verdiklerini dile getirdi.
Eylül 2020 itibarıyla Kovid-19 salgını kapsamında ekonomiyi desteklemek amacıyla atılan adımların büyüklüğünün kredi ertelemeleri hariç 371,7 milyar liraya ulaştığı bilgisini veren Oktay, Sosyal Koruma Kalkanı çerçevesinde Sosyal Destek Programı kapsamında 6,2 milyar lira, kısa çalışma kapsamında 18,7 milyar lira, nakdi ücret desteği olarak 4,4 milyar lira, işsizlik ödemesi olarak da 3,6 milyar lira ödeme yaptıklarını açıkladı.
Ekonomik ve sosyal koruma kalkanı paketlerinin yanı sıra yatırımlara, açılışlara hızla devam ettiklerini vurgulayan Oktay, "Bir taraftan salgınla başarılı bir mücadele verirken bir taraftan da durmadık, dev eserleri hizmete açtık. 45 günde tamamlayıp kullanıma sunduğumuz çok amaçlı acil durum hastaneleri dahil olmak üzere 28 yeni hastane, 498 kilometre bölünmüş yol ve 221 köprü ve 52 hidroelektrik santrali, marttan bu yana ülkemize kazandırdığımız yatırımların sadece birkaç örneğidir." diye konuştu.
- "KKTC'nin de yanında olduk"
Salgınla mücadelede KKTC'nin de yanında olduklarını dile getiren Oktay, KKTC'de ilk vakanın görüldüğü tarihin hemen akabinde Kuzey Kıbrıs'a 72 milyon liralık finansal destek sağladıklarını, ardından Kovid Destek Paketi kapsamında 66 milyon liralık hibeyi daha aktardıklarını bildirdi. Oktay, "2,3 milyar lira tutarındaki 2020 yılı İktisadi ve Mali İşbirliği Anlaşması kapsamında Lefkoşa'ya modern cihazlarla donatılmış 100 yataklı acil durum hastanesi yapımını da iki ay gibi kısa bir süre içinde tamamlamak üzereyiz." dedi.
Salgın tedbirleri çerçevesinde uzaktan eğitim programı EBA'yı uyumlandırma sürecini tamamlayarak KKTC EBA olarak Kıbrıs Türkleri'nin kullanımına da açtıklarını belirten Oktay, 156 ülke ve 8 uluslararası kuruluşa ilaç, solunum cihazı ve maske dahil kişisel koruyucu ekipmanından oluşan tıbbi yardım malzemeleri gönderdiklerini söyledi.
Oktay, 2021-2023 dönemine ilişkin politika ve öngörülere değinerek, "Bütçe açığının GSYH'ye oran olarak 2020 yıl sonunda yüzde 4,9 seviyesinde gerçekleşmesini öngörmekteyiz. Salgın dönemine özgü bu geçici bozulmanın uygulanmakta olan normalleşme adımları ile kurumsallaşan tasarruf anlayışımıza uygun olarak programın ilk yılında ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. 2021-23 döneminde bütçe açığının GSYH'ye oranının sırasıyla yüzde 4,3, yüzde 3,9 ve yüzde 3,5 seviyelerinde gerçekleşmesini hedefliyoruz." diye konuştu.
- Bütçe büyüklüğü
Fuat Oktay, bütçe dengesinde öngörülen hedefler çerçevesinde AB tanımlı genel yönetim borç stokunun milli gelire oranının da 2021 yılında yüzde 40,8 seviyesinde gerçekleşmesi ve dönem sonu olan 2023 yılında yüzde 41,8 seviyesinde kalmasının hedeflendiğini bildirdi.
2019 yılı Kesin Hesap Kanun Teklifi'ne ilişkin bazı büyüklükleri paylaşan Oktay, şunları kaydetti:
"2019 yılında bütçe giderleri 1 trilyon 27 milyon lira, bütçe gelirleri 875 milyar 280 milyon lira, bütçe açığı 124 milyar 747 milyon lira, faiz dışı açık 24 milyar 808 milyon lira olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında 124,7 milyar lira olarak gerçekleşen Merkezi Yönetim bütçe açığı başlangıçta öngörülen açığın 44,1 milyar lira üzerinde, yıl sonu gerçekleşme tahmininin ise 255 milyon lira altında gerçekleşmiştir. 2020 yılında merkezi yönetim bütçe giderlerinin 1 trilyon 212,3 milyar lira, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 973 milyar 129 milyon lira, bütçe açığının 239 milyar 168 milyon lira, faiz dışı açığın 101 milyar 768 milyon lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. 2020 yıl sonu bütçe açığının 239,2 milyar lira ile bütçe başlangıç hedefinin 100,3 milyar lira üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Bu açığın milli gelire oranının ise yüzde 4,9 olacağını öngörüyoruz. Bütçe giderlerinin detaylarına bakacak olursak 2020 yılında personel giderlerinin 291 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumlarına devlet primi giderlerinin 48,5 milyar lira, mal ve hizmet alım giderlerinin 105,7 milyar lira, cari transferlerin 500,2 milyar lira, sermaye giderlerinin 86,7 milyar lira, sermaye transferlerinin 10,9 milyar lira, borç verme giderlerinin 31,9 milyar lira, faiz giderlerinin 137,4 milyar lira olarak gerçekleşmesini bekliyoruz.
2020 yılında vergi gelirlerinin ise yaklaşık 790,7 milyar lira, vergi dışı gelirlerin ise yaklaşık 182,4 milyar lira olacağını bekliyoruz."
(Sürecek)
