Al Jazeera, Anadolu Ajansı ve Reuters'da yer alan habere göre: Suriye'de geçiş hükümeti kurulmasını amaçlayan Cenevre sürecinin planlanan tarihi 25 Ocak ama görüşmeler ertelenebilir. Rusya, görüşmelere PYD'nin de katılmasını istiyor. ABD ve Rus Dışişleri Bakanları konuyu bugün görüşecek. Başbakan Davutoğlu, Cenevre'ye PYD'nin katılamayacağını söyledi.
“Hiç gerçekçi değil.”
Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Koalisyonu'nun (SMDK) yöneticilerinin ‘Cenevre görüşmeleri planlandığı gibi 25 Ocak'ta yapılabilir mi?” sorusuna verdikleri yanıt bu.
Görüşmeleri düzenleyecek olan BM de henüz katılımcılara davetiye göndermeye başlamadı. Çünkü, muhalefet adı altında kimlerin görüşmelere davet edileceği belirlenmedi.
Rusya, Suriye içinde bulunan ve rejimle de ilişkileri devam eden bazı grupların ve onların temsilcilerinin de katılmasını istiyor. Türkiye ve SMDK ise buna karşı.
Başbakan Ahmet Davutoğlu, bazı İngiliz gazetelerinin temsilcilerine yaptığı açıklamada, PYD'nin barış görüşmelerine katılamayacağını çünkü Suriye rejiminin ‘suç ortağı' olduğunu söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Rus Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, bugün (20 Ocak) Cenevre'de bir araya gelecek ve Cenevre 3 sürecinin detaylarını ele alacak. Cenevre görüşmelerinin planlandığı gibi 25 Ocak'ta yapılıp yapılmayacağı da bu görüşmeden sonra netlik kazanacak.
Rusya PYD ile görüştü
SMDK Başkan Yardımcısı Nağam Gadiri, “Rusya muhalifler listesine yeni isimler eklemek istiyor” diye özetliyor Moskova'nın tutumunu.
Rusya'nın görüşme masasının etrafında görmek istediği grupların başında Demokratik Suriye Konseyi var.
Demokratik Suriye Konseyi'ni oluşturan grupların arasında da, PKK'nın Suriye kolu PYD ve Suriye rejimi ile hâlâ ilişkileri devam eden bazı örgütler bulunuyor.
Aralarında PYD lideri Salih Müslim ve Demokratik Suriye Konseyi yetkililerinden Heysam Menna'nın da bulunduğu bir heyet 14 Ocak 2016'da Rusya'da Dışişleri Bakan Yardımcısı Gennadly Gatilov ile görüştü. Rusya Dışişleri Bakanlığı, görüşmeyle ilgili yazılı açıklama yaptı:
“Dışişleri Bakan Yardımcısı Gennady Gatilov 13 ve 14 Ocak'ta aralarında Kürt Demokratik Birlik Partisi lideri Salih Müslim, Suriye Demokratik Konseyi Başkanı Heysem Menna ve Suriye Demokrasi Platformu eşbaşkanı Samir Aita'nın da olduğu etkili Suriye muhalefet gruplarının liderleriyle bir dizi görüşme gerçekleştirmiştir. Görüşmelerde 25 Ocak'ta Cenevre'de yapılması beklenen Suriye görüşmeleri organizasyonu konuşulmuştur. Taraflar, Suriye muhalefetinin geniş kapsamlı bir delegasyon oluşturulması konusuna atıfta bulanan Viyana dokümanı ve 2254 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına sıkı sıkıya bağlı kalınması gerektiğine odaklanmıştır. Suriye toplumunun tüm kesimlerinin çıkarlarının temsil edilebilmesi açısından, krize siyasi bir çözüm bulmak isteyen geniş çaplı muhalefet güçlerinin temsilcilerin de Suriye görüşmelerinde yer alması gerektiğinin altını çizdiler.”
“Masada iki değil üç heyet mi olacak”
Oysa 8 Aralık 2015'de Riyad'da toplanan, Suriye içi ve dışı siyasal örgütlerin yanı sıra silahlı muhalefetin bazı unsurlarının da katıldığı bir toplantıda Cenevre'de muhalefeti temsil edecek heyetin isimleri belirlenmese de kompozisyonu belirlenmişti. Anadolu Ajansı'nın verdiği bir habere göre bu toplantıya PYD, Türkiye'nin itirazı nedeniyle ev sahibi Suudi Arabistan tarafından davet edilmedi.
Suudi Dışişleri Bakanı Adil Cübeyir 19 Ocak'ta Fransız mevkidaşı ile yaptığı bir basın açıklamasında “Hiçbir taraf muhaliflere kendilerini müzakerelerde kimin temsil edeceği konusunda dayatmada bulunamaz” ifadesini kullandı.
Rusya'nın Cenevre'deki Suriye görüşmelerine yeni isimler ekleme eğiliminde olması, kendi içinde de siyasal görüş ayrılıkları yaşayan Suriye muhalefetinin önemli bir kısmını rahatsız ediyor. Muhalefete göre, PYD'nin ve rejime yakın diğer grupların varlığı görüşme masasında üç ayrı heyet anlamına gelecek.
2014'de yapılan ve Suriye'de geçiş hükümeti kurulmasını hedefleyen ancak başarısızlıkla sonuçlanan Cenevre-2 görüşmelerinin en önemli kazanımlarından biri o dönemde Dışişleri Bakanı olan Ahmet Davutoğlu'na göre, dünyanın SMDK'yı Suriye'nin meşru temsilcisi olarak kabul etmesiydi. Rusya'nın müzakere heyetini genişletme çabası, SMDK çatısı altında toplanan muhalifler için geri adım niteliğinde.
BM yetkileri: Muhtemelen gecikecek
BM sözcülerinden Farhan Hak, Cenevre-3 görüşmeleri için henüz davetiye göndermediklerini, bu sürece, muhalefetten kimlerinin katılacağına karar verilmesinden sonra başlayacaklarını duyurdu.
Reuters'in diplomatik kaynaklara dayandırarak verdiği habere göre, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da, BM Güvenlik Konseyi'ne hitap ettiği kapalı bir oturumda, Cenevre görüşmelerinin gecikebileceğini söyledi.
Cenevre-3'ün adı bile sorunlu
Suriye muhalefeti açısından yalnızca toplantıya kimlerin katılacağı değil, toplantının adı bile sorunlu. Özel Temsilci de Mistura, Cenevre'de yapılacak olan ve Suriye'de geçiş hükümeti kurulmasını amaçlayan toplantıları ‘Suriye görüşmeleri' (Syria talks) olarak adlandırıyor. Oysa SMDK Siyasal komite üyesi Nasr Hariri'ye göre, sürecin adı müzakereler olmalı:
“Suriye görüşmeleri kuvvetli bir ifade değil. Biz gerçek bir geçiş hükümetini nasıl kuracağımızı müzakere etmek istiyoruz. Oysa görüşmeler adı altında amaçtan uzak konular da gündeme gelebilir.”
2014 Ocak'ta yapılan Cenevre-2 görüşmelerinde de amaç geçiş hükümeti kurulmasıydı ancak rejim heyeti görüşmeleri ‘terör sorunu' temelinde yürütmek istemiş ve sonuç alınamamıştı.
Muhalefet açısından başka bir sorun da, görüşmelerin nasıl bir atmosferde yapılacağı. Cenevre-3'de muhalefeti temsil edecek heyetin başkanlığına seçilen Riyad Hicab 11 Ocak 2016'da Fransa'yı ziyaret ederken, Suriye'de bombardıman ve kuşatmalar devam ederken, Suriye rejimiyle müzakerelere oturmayacaklarını söylemişti.
Görüşmeler olursa...
Aralarında Türkiye'nin de olduğu yirmiye yakın ülkenin bir araya geldiği Suriye Destek Grubu 14 Kasım 2015'de Viyana'da toplanarak, Suriye'de siyasal çözüm için takvimli bir yol haritası ortaya koymuştu.
Bu yol haritasına göre, rejim ve muhalefet 2016 Ocak ayından itibaren altı ay içinde bir geçiş hükümeti oluşturulması için görüşmelere başlayacak, 18 ay içinde de Suriye'de seçimler yapılacak.
Kaynak: Al Jazeera, Anadolu Ajansı, Reuters
