2014 yılında Dünya Kültür Miras Listesine giren Bergama, tarihi boyunca işgallere ve yıkımlara maruz kalmasına rağmen, stratejik bir noktada yer alması nedeniyle sürekli iskan edilmiş ve tarih sahnesinden hiçbir zaman kaybolmayan yerleşimlerdendir.
Pergamon antik kentinin kurulduğu Bakırçay havzasında, prehistorik dönemlere kadar uzanan yerleşim izleri, Pergamon'un kurulduğu tepe'de M.Ö 7.-6.ve 5.yy. işaret eder. “kale” veya “müstahkem mevkii” anlamına gelen “Perg” veya Berg” Pergamon adını oluşturur.
Osmanlı'ya geçiş süreci
M.Ö 283 yıllarında Philetairos krallığını kurar ve 150 yıllık siyasi, ekonomi ve kültürel yönden bölgesinde güçlü bir krallık olarak varlığını sürdürür.
Pergamon'un krallarından III.Attalos'un vasiyeti üzerine Roma hakimiyetine geçen kent (M.Ö 133), Asya eyaletinin başkenti olur. M.Ö 3.yy.dan itibaren Roma İmparatorluğu'nun güç kaybetmeye başlaması ve ikiye ayrılma süreci ile birlikte Bergama yeni bir dinin –Hıristiyanlık- etkisinde şekillenmeye başlamıştır. M.S 8.yylarda Bergama Arap akınlarına maruz kalır, 14.yy.başlarında ise Menteşe Beyliği topraklarına katılır. 1345 yıllarında ise Orhan Gazi tarafından Osmanlı topraklarına dahil olur ve kentte Türk dönemi başlar.
10 bin kişilik tiyatro
10.000 kişilik tiyatrosu dik yamaca konumlanan yapısı ile seyyar sahne binası Dionysos Tapınağı ile mimari bağı ile antik önemli en ünlü tiyatroları arasında yer alır. 11. Pergamon kale tepesine su temini için Helenistik dönemde 45 km uzunluğunda, 240 bin toprak künkten oluşan ve 900 m yükseklikte Madra Dağı'ndan gelen yüksek basınçlı su hattı Pergamonluların bir mimari başarısıdır.
Aşağı kentte ise Hera ve Demeter kutsal alanları, Helenistik dönemin bilinen en büyük gymnasıonu, aşağı agora, evler,dükkanlar gibi daha çok sosyal yapılar bulunmaktaydı.
Kent, artan nüfus ile II.Eumenes (M.Ö 197-1599) zamanında 4 km.ye varan şehir surları dışına doğru aşağıya tepenin eteklerine oradan da Bakırçay Ovası'na doğru genişleme gösterir. Kızıl Avlu (Bazilika) ve Asklepion kutsal alanı bu genişlemenin en önemli yapıları arasındadır.
