Avrupalı tüketiciler her yıl 12,3 milyon ton elektronik cihazı çöpe atıyor. Ülkeler ilk başta bu eski cihazları gömüyordu ancak daha sonra içlerindeki ağır metallerin havayı, toprağı ve suyu kirleterek insanları hasta ettiğini fark ettiler. Daha sonra bunları geri dönüştürmeyi denediler ancak bu sefer de hem geri dönüştürme sürecinin maliyetli hem de cihazların içindeki kimi parçaların çok değerli olabileceğini keşfettiler.
ABD Çevre Koruma Ajansı ile Almanya Kalkınma Bakanlığı tarafından fonlanan ve Birleşmiş Milletler Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bir araştırma, Avrupa'nın artık elektronik atıklarından kurtulmak için yasa dışı bir yola başvurmaya başladığını ortaya çıkardı. Araştırmaya göre, Avrupa ülkeleri her yıl on binlerce ton kullanılmış elektronik cihaz ve bileşeni bir Afrika ülkesi olan Nijerya'ya gönderiyor.
OTOMOBİLLERİN ARASINA SAKLIYORLAR
Araştırma, her yıl Nijerya'ya gönderilen elektronik atıkların miktarının 60 bin ton kadar olduğunu; bunların yüzde 77'sinin Avrupa ülkelerinden, geri kalanın ise ABD ile Çin'den geldiğini ortaya koydu.
Avrupalı ihracatçılar yasa dışı bu uygulamayı gizlice yürütüyor. Nijerya tarafından talep edilen ithal ürünler olan ikinci el otomobilleri gönderirken, konteynerlerde bol kalan bölümlere ise kullanılmış elektronik cihazlar ve bileşenler dolduruluyor. Araştırmacılar, Nijerya'ya gönderilen elektronik atıkların yüzde 70'inin bu şekilde taşındığına dikkat çekiyor.
BASEL SÖZLEŞMESİ'NE AYKIRI
İhracatçıların kullanılmış cihazları ülke dışına kaçırmaları birkaç açıdan sorun teşkil ediyor. Bunların başında, elektronik atıkların ithalat ve ihracatının 2002 yılında Birleşmiş Milletler Basel Sözleşmesi'yle yasaklanması geliyor. Öte yandan televizyonlar, floresan lambalar ve diğer arka aydınlatmalı ürünler içlerinde civa, kadmiyum ve kurşun gibi tehlikeli maddeler barındırıyor. Bu maddeler kolaylıkla alev alabildiklerinden, Nijeryalılar için tehlike arz ediyor.
Araştırmaya göre, Nijerya'ya gönderilen elektronik cihazların yüzde 19 civarı çalışmıyor. Bu veri ışığında Avrupa'nın bu uygulamasının ticari bir ihracat olduğunu söylemek mümkün değil. Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı Abuja Ticaret Müşavirliği tarafından konuyla ilgili yapılan yazılı açıklamada da 66.000 ton kullanılmış elektronik malzemenin 16.900 adedinin çalışmadığının tespit edildiğine dikkat çekildi.
YILDA 1 TRİLYON DOLARLIK CİHAZ ALIYORLAR
İnsanlar sürekli olarak daha fazla ve daha sık elektronik tüketiyor. Consumer Electronics Association'a göre, Amerikalılar elektronik cihazlara yılda 1 trilyon dolar harcıyor. ABD'nin ardından bu alanda en çok harcayanlar ise Avrupa ülkeleri olarak gösteriliyor.
Tüketiciler sürekli yeni elektronik cihazlar alırken, eski cihazları geri dönüştürmenin ve içlerindeki materyalleri yeniden kullanmanın yeterli ve verimli yolları bulunamıyor. Birleşmiş Milletler ise cihazların gitgide daha az tamir edilebilir ve daha kısa ömürlü olarak tasarlandıklarını vurguluyor.
