Seçiciler Kurulu'nun Joe Biden'ın galibiyetini resmi olarak 14 Aralık'ta onaylamasının ardından, Kongre'de bugün yapılacak onaylama aslında sembolik bir tören niteliğinde. Ancak bu, bir taraftan da Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin, seçim sonuçlarına itirazlarını sürdüren Başkan Donald Trump'a olan bağlılıklarını da test etmiş olacak. Kongre'nin 100'den fazla Cumhuriyetçi üyesinin Trump'a bağlılıklarını göstermek amacıyla onay sürecine itiraz edeceklerini açıklaması da bunun bir örneği.
Oturumda normal koşullarda ne yapılıyor?
ABD Anayasası'nın 12'inci değişiklik maddesine göre Kongre'nin hem üst hem de alt kanadının üyelerinin, 50 eyalet ve başkent Washington'un Seçiciler Kurulu oylarını sayıp onaylaması gerekiyor.
Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti'nin Temsilciler Meclisi ve Senato'daki üyelerine, sayman rolü veriliyor. Senato başkanlığı görevinde olan Başkan Yardımcısı Mike Pence ise her iki kanadın üyelerinin de yer aldığı oturuma liderlik ediyor. Pence'in bu görevi yerine getirememesi durumunda, yerine Senato'da çoğunluğu elinde tutan partinin en kıdemli senatörü geçiyor. Bu durumda, Pence'in katılamaması halinde bugünkü oturum Iowa'dan Cumhuriyetçi Senatör Chuck Grassley'nin liderliğinde yürütülecek.
Onay oturumunda, 50 eyaletten bir grup lise öğrencisi, 50 eyaletin Seçiciler Kurulu oylarının kapalı zarflar içinde yerleştirildiği, maun renkli ahşap kutuları oturuma liderlik eden yetkiliye getiriyor. Bu yetkili de eyalet isimlerine göre alfabetik sırayla zarfları kutulardan çıkarıp dağıtıyor. Senato ve Temsilciler Meclisi üyeleri arasında sayman olarak atanan Kongre üyeleri zarfların içindeki oyları yüksek sesle okuyarak Seçiciler Kurulu oylarını sayıyor.
Bu sayım tüm zarflardaki oylar okunup sayılana kadar devam ediyor. Daha sonra, Başkan Yardımcısı, başkanlık ve başkan yardımcılığı için oyların çoğunluğunu alan isimleri açıklıyor.
Oylamada bu sefer neler olabilir?
Başkan Trump'ın itirazlarına destek veren yüzden fazla Temsilciler Meclisi üyesiyle 10'u aşkın Senatör, Seçiciler Kurulu oylarının bugünkü Kongre sayımına itiraz etmeyi planlıyor. Bu Kongre üyeleri Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Pennsylvania ve Wisconsin gibi çekişmeli eyaletlerdeki sonuçlara itiraz etmeyi ve seçim sonuçlarını denetlemek üzere bir komisyon kurulmasını istemeyi planlıyor.
Oylama sonuçlarına itiraz etmeyi planlayan senatörlerin çoğunluğu Trump'ın hala popüler olduğu eyaletlerden.
Demokratlar, Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğu ellerinde tuttuğundan ve Biden'a destek konusunda tam bir birlik içinde olduklarından, bazı Cumhuriyetçiler'in planladığı bu itirazların sonuç vermemesi bekleniyor.
Senato'da ise Cumhuriyetçiler az bir farkla çoğunlukta. Ancak birçok Cumhuriyetçi senatör seçim sonuçlarının Kongre'de onaylanmaması durumuna karşı çıkıyor.
Ancak, oyların sayımı için gereken süreye itirazlarla ilgili tartışmaya ayrılacak süre de eklendiğinde, tören niteliğindeki bu Kongre oturumunun oldukça uzun sürmesi bekleniyor.
Partiler üstü bir araştırma merkezi olan Bipartisan Policy Center kuruluşunun başkanı Jason Grumet, bazı Cumhuriyetçi Kongre üyelerinin itiraz planının “inanılmaz sorunlu” olduğunu savunarak, eleştirilerini “Bu, muhafazakar bir adım değil, partizan ya da vatansever bir adım da değil. Bu, bazı hırslı siyasetçilerin, oldukça iyi yönetilmiş bir seçimin sonuçlarına tamamen kendi çıkarları için karşı çıkma çabası” sözleriyle ifade etti.
Başkan Trump'ın seçim kampanyası ekibi ve destekçileri bir dizi eyalette seçim sonuçlarına itiraz ederek 61 dava açtı. Bunların 60'ını, iddialarını destekleyen delil sunamadıklarından kaybettiler.
Başkan'ın oylamadaki rolü ne?
306 Seçiciler Kurulu oyu alan Demokrat Joe Biden karşısında 232 oy alan Başkan Trump seçimleri kaybettiğini henüz sözlü olarak kabul etmiş değil. Trump ayrıca Cumhuriyetçi yetkili ve Kongre üyelerine de seçim sonuçlarını değiştirmek üzere çaba göstermeleri konusunda baskı yaptı.
Bu baskıyı hala sürdüren Trump, ikinci tur senato seçimlerinin yapıldığı Georgia eyaletinin Cumhuriyetçi Eyalet Sekreteri Brad Raffensperger'i Cumartesi günü telefonla arayarak yaklaşık bir saatlik bir görüşme yaptı. Trump görüşmesinde Raffensperger'e, kendisinin Seçiciler Kurulu oylamasında galip gelmesini sağlayacak şekilde “oy bulmasını” söyledi.
Konuyla ilgili Pazartesi günü bir basın toplantısında açıklama yapan Georgia'nın seçim sisteminden sorumlu yetkilisi Gabriel Sterling, Raffensperger'in ofisinin telefon görüşmesiyle ilgili kayıtları, Trump'ın genel tavrını ve mevcut siyasi ortamı gözönünde bulundurarak “çok dikkatli bir şekilde” yayınladığını söyledi. Sterling, “Trump bazen yaşananları olduğu gibi aktarmayabiliyor” dedi.
Kendisini itirazlar konusunda desteklemeyen Cumhuriyetçiler'i “teslimiyetçi olmakla” suçlayan Trump, seçim sonuçlarının lehine çevrilmesi için yardımcısı Mike Pence'e baskı yapmayı da sürdürüyor. Ancak ABD Anayasası ve Seçim Sayım Yasası, başkan yardımcısının bu oturumdaki rolünün sadece sembolik olarak öngörüyor.
Pazartesi gecesi Georgia eyaletinde düzenlediği mitingde Trump, “Umarım harika biri olan başkan yardımcımız bizim için adım atar. O harika biri. Ama bize yardımcı olmazsa ondan eskisi kadar hoşlanmam” dedi.
Şu ana kadar Trump'a son derece sadık bir şekilde hareket eden Pence için seçim sonuçlarıyla ilgili durum zorlayıcı oldu.
Trump, destekçileri Başkanın çağrısı üzerine dün ve bugün başkent Washington'da eylemler düzenliyor.
Daha önce benzeri bir durum yaşandı mı?
Demokratlar, 2001, 2005 ve 2017 yıllarında Seçiciler Kurulu oylarıyla ilgili küçük çaplı ve kısa süren itirazlarda bulunmuştu.
2001 yılında 10'un üzerinde Temsilciler Meclisi üyesi, Demokrat aday Al Gore'un Cumhuriyetçi George W. Bush karşısında çok az bir farkla kaybettiği Florida'daki seçim sonuçlarına itiraz etmişti. Ancak Kongre'nin bu oturumuna başkanlık eden Al Gore, itirazları reddederek, seçimi kaybettiğini kabul ederek Başkan Bush'u galibiyeti nedeniyle tebrik etmişti.
2005'te ise California'nın Demokrat Senatörü Barbara Boxer, Temsilciler Meclisi'nin Ohio'dan Demokrat üyesi Stephanie Tubbs Jonesile birlikte Ohio'daki seçim sonuçlarına itiraz etmişti. Bu itiraz Kongre'nin her iki kanadında da reddedildi.
2017 yılında da Temsilciler Meclisi'nin bazı Demokrat üyeleri Trump'ın kazandığı bazı eyaletlerde sonuçlara itirazda bulunmuştu. Ancak o dönem, Başkan Yardımcısı olan Joe Biden bu itirazları reddetmişti.
İtirazlar sonuç verirse ne olur?
Bugünkü oylamada Biden'ın Seçiciler Kurulu oylarını, başkanlığı kazanmak için gerekli olan 270 oyun altına düşürmeye çalışan Cumhuriyetçiler'in itirazları muhtemelen sonucu değiştirmeyecek.
Anayasa'nın 12'inci değişiklik maddesine göre, herhangi bir aday yeterli sayıda Seçiciler Kurulu oyu toplayamadığında, Temsilciler Meclisi, yeni başkanı seçmek üzere toplanıyor.
Cumhuriyetçiler'in bu ısrarının Amerika'nın demokratik prensiplerine aykırı olduğunu savunan uzmanlar bu çabaların boşa çıkacağı görüşünde.
Diğer taraftan, bu durum Cumhuriyetçiler'in kendi aralarında bölünmelerine de neden oldu. Cumhuriyetçi Parti'den anket ve araştırma uzmanı Whit Ayers bugün yapılacak itirazlarla ilgili olarak, “6 Ocak Cumhuriyetçi Parti'nin ruhunu tanımlama açısından da uzun vadeli bir çabanın başlangıcı olacak” ifadelerini kullandı.
Ayers'a göre Trump'ın başkanlık görevinden ayrıldıktan sonra atacağı adımlar da Cumhuriyetçi Parti'nin dinamiğini belirleyecek etkenler arasında olacak.
Oturum ne zaman sona erecek?
Seçiciler Kurulu oylarının Kongre'de onaylanma sürecinin günler sürebileceği ihtimali de gündemde. Ancak buna rağmen 20 Ocak'ta düzenlenecek başkanlık devir töreninin ardından Demokrat Joe Biden'ın Beyaz Saray'da yerini alacağına kesin gözüyle bakılıyor.
VOA
