TCMB, "Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu"nu yayımladı.
Raporda eylül ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,89 arttığı ve yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 7,95'e yükseldiği belirtildi. Bu dönemde işlenmemiş gıda fiyatlarının taze meyve ve sebze kaynaklı olarak artış kaydettiği ifade edilen özette, "Tüketici fiyatları üzerinde Türk lirasındaki birikimli değer kaybının etkileri sürmüştür. Bu etkilere bağlı olarak enerji ile başta dayanıklı tüketim malları olmak üzere temel mal grubu enflasyonu artış kaydetmiştir. Hizmet enflasyonu ise yüksek seyrini sürdürmüştür. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi temel mal grubu kaynaklı olarak yükselmiştir" değerlendirmesi yapıldı.
Bu dönemde Özel Kapsamlı TÜFE Göstergesi (ÖKTG-H) ve (ÖKTG-I) endekslerinin yıllık artış oranlarının sırası ile 0,43 ve 0,57 puan artarak yüzde 8,26 ve 8,23'e yükseldiği anımsatılan özette, alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, eylül ayında katkısı yatay seyreden hizmet grubu hariç tüm alt grup katkılarının arttığının gözlendiği belirtildi.
Özette, alt gruplar arasında en belirgin katkı artışının sırası ile 0,35 ve 0,24 puan ile temel mallar ve gıda gruplarından kaynaklandığı aktarıldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimlerinde bu dönemde yukarı yönlü bir hareket gözlendiğini ifade edilen özette, bu görünümde, Türk lirasındaki birikimli değer kaybının yansımalarıyla ana eğiliminde bozulma gözlenen temel mal grubunun belirleyici olduğu; hizmet grubunun ana eğiliminin ise yataya yakın seyrederek yüksek seviyesini koruduğu kaydedildi.
Eylül ayında hizmet fiyatlarının yüzde 0,79 arttığı, grup yıllık enflasyonunun 0,11 puan azalarak yüzde 8,54'e düştüğü bildirilen özette, şu değerlendirmeler yapıldı:
"Bu dönemde yıllık enflasyon, haberleşme ve diğer hizmetlerde yükselirken kira grubunda yatay bir seyir izlemiş, buna karşılık ulaştırma ve lokanta otellerde gerilemiştir. Petrol fiyatlarının gelmiş olduğu düşük seviyelere bağlı olarak ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. Lokanta otel grubundaki yüksek oranlı fiyat artışları bir önceki aya kıyasla hız kesmekle birlikte devam etmiştir. Temel mal grubu yıllık enflasyonu eylül ayında 1,37 puanlık artışla yüzde 7,94'e yükselmiştir. Bu dönemde yıllık enflasyon, giyim grubunda gerilerken kalan gruplarda artmıştır.
Türk lirasındaki değer kaybının birikimli etkilerine bağlı olarak dayanıklı mal grubu fiyatları aylık bazda yüzde 2,68 artmıştır. Dayanıklı mal grubunda otomobil ile beyaz eşya fiyatlarında sırasıyla yüzde 3,94 ve 4,28 ile belirgin oranlarda artış gözlenmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda ise fiyatlar aylık bazda hızlı bir artış kaydetmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 7,78'e yükselmiştir. Giyim grubu fiyatlarında sezon indirimleri geçen dönemlere kıyasla yüksek olmuş ve yıllık enflasyon yüzde 4,31'e gerilemiştir. Sonuç olarak eylül ayı, Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin olarak hissedildiği bir dönem olmuştur."
- "Eylül ayında tüketici enflasyonu üzerinde maliyet yönlü baskılar belirginleşmiştir"
Enerji fiyatlarının eylül ayında yüzde 0,53 arttığı, bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak yüzde 0,92 yükselen akaryakıt fiyatlarının belirleyici olduğu ifade edilen özette, haziran ayından bu yana gerilemekte olan yıllık enerji enflasyonunun bu dönemde yaklaşık 0,7 puanlık artışla yüzde 1,95 yükseldiği bildirildi.
Eylül ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyonun 1,02 puan artışla yüzde 10,73 olduğu anımsatılan özette, şunlar kaydedildi:
"Bu gelişmede işlenmemiş gıda fiyatları etkili olurken işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi sürmüştür. Bu dönemde işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu 2,40 puan artışla yüzde 13,23'e yükselmiştir. Bu gelişmede başta meyve olmak üzere taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi hissedilmiştir. Uzun bir süredir yükseliş eğiliminde olan kırmızı et fiyatları alınan tedbirlerin de etkisi ile eylül ayında yataya yakın bir seyir izlemiştir. İşlenmiş gıda fiyatları ise son iki aya kıyasla daha düşük bir oranda artmıştır. Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 11,56'ya, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise 0,84 puan artışla yüzde 6,36'ya yükselmiş."
Özette, yurt içi üretici fiyatlarının (Yİ-ÜFE) eylül ayında yüzde 1,53 arttığı, yıllık enflasyonun yüzde 6,92'ye yükseldiği belirtildi.
Bu dönemde Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak imalat sanayi fiyatlarında artış gözlendiğine işaret edilen özette, yıllık enflasyon imalat sanayi fiyatlarında yüzde 7,34'e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 9,24'e yükseldiği kaydedildi.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, eylül ayında dayanıksız tüketim malları hariç tüm alt gruplarda belirgin fiyat artışları gözlendiği aktarılan özette, şu ifadelere yer verildi:
"Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki aylık yüzde 2,95'lik artışta mücevherat ve ev aletleri imalatı fiyatları belirleyici olmuştur. Ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde 1,98 artarken, Türk lirasındaki değer kaybının etkisi grup genelinde hissedilmiştir. Sermaye malı imalatındaki yüzde 2,57'lik aylık fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ve 'diğer özel amaçlı makine' fiyatları ön plana çıkmıştır. Sonuç olarak, eylül ayında tüketici enflasyonu üzerinde maliyet yönlü baskılar belirginleşmiştir."
