TİMETURK | HABER MERKEZİ
"Eserin ismi 'İzmir' değil, 'Kafkasya Marşı'dır" diye yazdan Bardakçı, "Mesele, işte burada: Marşın kimin eseri olduğunu bilmiyoruz. Dün üstad bestekâr Erol Bey ile konuştum, o da benim gibi düşünüyordu ve 'Anonim bir beste' dedi" ifadelerini kullandı.
İşte Bardakçı'nın yazısının ilgili kısmı:
ESER KİMİN?
...Eserin 1876 ile 1950 arasında yaşamış İzzeddin Hümayi Elçioğlu'nun bestesi olduğu söyleniyordu...
"İZMİR MARŞI, İMPARATORLUK DEVRİNE AİTTİR"
Mesele de işte burada: İzmir Marşı zannedildiği gibi Millî Mücadele yahut Cumhuriyet dönemi eseri değildir, daha eskidir, halis muhlis imparatorluk devrine aittir, yani mehter gibi bir Osmanlı marşıdır!
"MARŞIN ESKİ HALİNE AİT BİR NOTA BİLE KALMADI"
Marşın bugün elimizde eski senelerden kalmış elyazması tek bir notası bile yoktur; 40'lı ve 50'li senelerdeki şapirograf tekniği ile basılmış notalarda da eserin ismi “İzmir” değil, “Kafkasya Marşı”dır, zaten geçmişte “İzmir'in dağlarında çiçekler açar” değil, “Kafkasya dağlarında çiçekler açar” diye terennüm edilmiştir, “Kafkasya”nın yerini “İzmir”in alması çok sonralarıdır.
BESTESİ KİME AİT?
Eserin kimin bestesi olduğu da, ayrı bir muammadır: Marşın bestecisi olarak gösterilen İzzeddin Hümayi Bey gerçi çok sayıda marş yapmıştır, bilinen en meşhur marşı “Ertuğrul'un ocağında uyandım” sözleri ile başlayan “Sancak Marşı”dır ama bestecilikteki asıl önemi, dinî musiki sahâsındaki eserleridir.
Böyle olması da normaldir, zira İzzeddin Hümayi Bey, Hırkaişerif semtindeki Rifai tekkesinin zâkşirbaşısı, yani baş ilâhicisidir.
İZMİR MARŞI NASIL OLDU DA "HÜMAYİ BEY'İNDİR" DENDİ?
Peki, İzmir Marşı nasıl oldu da İzzeddin Hümayi Bey'e mâledildi? Musiki yazarı Etem Üngör'ün 1966'da çıkarttığı “Türk Marşları” isimli kitabı vasıtasıyla...
Rahmetli Etem Bey marşın İzzettin Hümayi'ye ait olduğunu yazdı fakat eseri “İzmir” değil, “Kafkasya Marşı” adı ile yayınladı ve bestenin sonraki senelerde “İzmir'in dağlarında....” ve bazen de “İnönü dağlarında....” diye okunduğunu hatırlattı.
"ESER, KAFKAS HAREKATINA AİT"
Marşın 1914'teki Kafkas harekâtına ait olduğunu da ifade etti ama eserin İzzeddin Hümayi'ye aidiyeti hakkında herhangi bir belge yahut kayıt göstermedi.
Marş, o günden buyana İzzeddin Hümayi Elçioğlu'na mâledilir ama elde hiçbir kaynak bulunmamaktadır! Üstelik, Türkiye'nin en önemli nota yayıncılarından olan Şamlı İskender'in 1927'de çıkartmış olduğu üç cildlik marş külliyatında İzzeddin Hümayi'nin 20 adet eserinin neşredilmiş olmasına rağmen yayında bu marş yoktur!
"BAŞKA BİR İZMİR MARŞI VAR"
İzzeddin Hümayi'nin bestelediği bir İzmir Marşı yok mu? Var ama güftesi de, bestesi de farklı. “Güzel İzmir” ismini taşıyan ve “Güzel İzmir, duman varmış başında / Arzum kaldı toprağında taşında” sözleri ile başlayan eserin bende bulunan nüshasını bu köşede yayınlıyorum, görebilirsiniz...
YANİ MARŞ HÜMAYİ'YE Mİ AİT?
Daha da önemlisi: İzzeddin Hümayi Elçioğlu'nun kolleksiyonu, yani elyazması nota arşivi bundan 35-40 sene kadar önce kızı tarafından “Geçsin günler haftalar”, “İlkbahar yaz mevsim mevsim” yahut “Bana bir aşk masalından...” gibi unutulmaz şarkıların bestekârı Erol Sayan'a hediye edilmiştir ama İzzeddin Hümayi'nin elyazısı ile olan binlerce nota arasında “İzmir” yahut “Kafkasya” Marşı'nı bulamazsınız!
Mesele, işte burada: Marşın kimin eseri olduğunu bilmiyoruz... Dün üstad bestekâr Erol Bey ile konuştum, o da benim gibi düşünüyordu ve “Anonim bir beste” dedi... “Sarıkamış ve Kafkas muharebelerinde okunmuş ama bestekârı bilinmeyen bir eser”...
"HAYIRCILAR BİR OSMANLI MARŞI SÖYLÜYORLAR"
Sözkonusu marş hakikaten İzzeddin Hümayi'nin eseri olabilir fakat olmaması ihtimali de mevcuttur, muamma orijinal notanın günün birinde ortaya çıkması ile halledilebilecektir ama şimdilik görünen, “Hayıııır!”cı kesimin Cumhuriyet değil, gecegündüz bir Osmanlı marşını terennüm etmesidir!
