Dolar

32,3238

Euro

35,1348

Altın

2.305,13

Bist

9.079,97

Komşunun tarihi: Yunanistan'da darbe sona erdi!

1967 ile 1974 yılları arasında ülke tarihine derin yaralar bırakmış olan Albaylar Cuntası 24 Temmuz'da sona erdi...

8 Yıl Önce Güncellendi

2016-07-24 00:24:21

Komşunun tarihi: Yunanistan'da darbe sona erdi!

TİMETURK I HABER MERKEZİ
PINAR HİLAL BALTA

Türkiye tarihinin en acı günlerini yaşıyor. Daha önce defalarda darbe görmüş olan ülke, 15 Temmuz akşamı başlayan ve bütün gece devam eden "o darbe girişimini" ilk defa tecrübe etti. Sivil, elinde silah olmayan insanların üzerine ateş açan, tanklarla ezen, keskin nişancı ile hedef alan darbeciler; daha önce bu ülkede hiç yaşanmamış bir şey yaptı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni bombaladı.

Genel olarak bakıldığında bir terör saldırısından farksız olan olaylar sonrası kamuda ve Silahlı Kuvvetler'de hızlı bir temizliğe girildi. Ülkede OHAL ilan edilirken buradaki tartışmalara "Yunan bile bunu yapmamıştı" şeklinde konu olan Yunanistan da dolaylı olarak konunun içine çekildi. TSK'ya ait bir helikopterle Türkiye'den kaçan 8 darbeci, Dedeağaç'a izinsiz bir şekilde indi ve "sığınma" talep etti. Güney Amerika'ya teslim edilmek isteyen darbeciler, halen Yunanistan'da...

İşte bu yaşananlar daha ilk etapta siyasilerin değerlendirmelerine "Yunanistan da darbelerin çok acısını çekmiş bir ülke" şeklinde yer etti. Sonra tarih 23-24 Temmuz'u gösterirken "komşunun tarihi" akıllara geldi... 

DARBE ÖNCESİ YUNANİSTAN

Haziran 1963'te Kral Paulos'la çeşitli konularda anlaşmazlığa düşen ülkenin önemli siyasetçilerinden Konstantinos Karamanlis istifa ederek ülkeden ayrıldı. Kasım 1963'teki seçimlerin ardından kurduğu hükümetle güvenoyu alamayan Başbakan Yorgo Papandreu, Şubat 1964'te yeterli bir çoğunluk elde ederek hükümetin başına geçti.

Başbakan Papandreu Alman ordusunun Yunanistan'dan çekildiği Ekim 1944'e değin sürgündeki koalisyon hükümetinin başkanlığını yapmış, Aralık 1944'te ülkedeki iç savaş sebebiyle görevden çekilmişti. 1945-1952 arasında çeşitli hükümetlerde bakanlık yaptıktan sonra partisini Liberal Parti'yle birleştirmiş, 1961'de de merkez sol partileri bir araya getiren Merkez Birliği'ni kurmuştu.

Ülkesinin önemli sol siyasetçilerinden olan Papandreu'nun 63'te kurduğu koalisyon hükümeti de reformcu ve sol bir çizgideydi. Yeni hükümetin giriştiği reformlar çok geçmeden tutucu çevrelerin tepkisini çekmişti...

O sıralarda Kral Paulos'un ölüm haberi duyuldu. Zaten zor günlerden geçen Yunanistan yeni Kral (oğlu) II. Konstantinos ile tanıştı. Mart 1964'te tahta çıkan Kral'ın ilk işlerinden biri orduya solcuların sızmasına göz yumduğu gerekçesiyle Temmuz 1965'te Yorgo Papandreu'yu görevden almak oldu.

Birbirini izleyen kararsız hükümetler dönemi ülkedeki siyasal bunalımı daha da derinleştirdi. Sonunda seçime gitmek üzere oluşturulan geçici hükümet Nisan 1967'de bir askeri darbeyle devrildi...

ALBAYLAR CUNTASI

20 Nisanı 21 Nisana bağlayan gece, seçim kampanyasının başlamasına iki gün kala, askerler darbe yaptı. Gerekçe, kısa süre önce iktidarda olan ve seçim gerçekleşmiş olsa birinci parti olacağı bilinen (veya koalisyon hükümeti başbakanı) Andreas Papandreou'nun "rejimi değiştirmeye çalışması" idi

Cunta öncelikle "sol"a yönelik sert önlemler aldı. Geniş çaplı siyasal tutuklamalara gidilerek katı bir sansür uygulanmaya başlandı. Anayasal haklar askıya alındı. Rejimi yıkmaya çalışmaktan yargılanan Andreas Papandreou 9 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

ABD VARLIĞI

Tarihte yaşanmış onlarca darbenin faili olan ABD ise elbette burada da vardı. Cuntaya büyük bir destek veren ABD, bir süre sonra Yunanistan içerisindeki uygulamalara da müdahil olmaya başladı. Bu dönemler, ABD'nin darbecilere desteğinin hafiflemeye başladığı yani cuntanın sonunun yaklaştıığı dönemlerdi...

Papandreou 8 ay hapis yattıktan sonra ABD yönetiminin baskısı sonucu, siyasal tutuklular için çıkarılan afla serbest bırakıldı ve ülkesini terk etmesine izin verildi.

KRAL, HALKI CUNTAYI DEVİRMEYE ÇAĞIRDI

1967 sonbaharında ordu, bürokrasi ve eğitim kurumlarında büyük çaplı bir tasfiye hareketi başladı. Aralık ayında silahlı kuvvetleri ve halkı cuntayı devirmeye çağırarak bir karşı-darbe girişiminde bulunan Kral, girişiminin boşa çıkması üzerine Roma'ya kaçmak zorunda kaldı. Hemen ardından Cunta, General Georgios Zoitakis'i naipliğe, Albay Yorgo Papadopulos'u da başbakanlığa getirdi...

CUNTAYA "KIBRIS" ŞOKU

Tarihe, başbakan atadıkları ve yönetime Cuntacı siyasileri getirdikleri için "Albaylar Rejimi" olarak da kalan darbeciler, 1967'de Kıbrıs sorunu ile karşı karşıya kaldı. Ankara'nın gittikçe artan baskısıyla, 1967 kasımında, Türk birlikleriyle birlikte kendi birliklerini de adadan çekmeyi ilke olarak kabul etmek zorunda kaldılar.

CUNTADAN "YENİ ANAYASA"

1968 eylülünde yapılan referandum sonucu kabul edilen yeni Anayasa, yetkileri esas olarak yürütme gücünün elinde topladı, ordunun devlet içinde öncelikli bir yere sahip olduğunu vurguladı. ABD'nin elini omuzlarında artık daha az hisseden Cunta, Avrupa'da yaygın bir diplomatik baskıyla karşı karşıya kaldı. Kıbrıs'ta Türklerle aynı şartlarda bir anlaşmayı kabul etmeleri de Avrupa'yı aşırı rahatsız ediyordu.

ÜNİVERSİTEDE KANLI BASKIN

14 Kasım 1973'te Atina ve diğer üniversitelerden gelen öğrenciler Atina Teknik Üniversitesi'ni işgal ederek ayaklanma çağrısı yaptı. Halkın bir bölümünden de destek gören öğrenciler, üniversiteyi işgal etti ve ülke çapında ses getirdi. Cuntaya karşı ilk sivil direniş olan bu hareket 17 Kasım günü sabaha karşı darbecilerin kanlı baskını ile bastırıldı. Tam 34 öğrenci öldürüldü. 1000'in üzerinde öğrenci ise gözaltına alınarak, Cuntanın hapishanelerinde işkencelere maruz kaldı. 17 Kasım günü aynı zamanda sıkıyönetim ilan edildi ve askeri mahkemeler oluşturuldu.

Bu ayaklanma Cuntanın atadığı Başbakan Papadopulos'un liberalleşme çabalarını sona erdirmesine de  sebep oldu.

KENDİ KURDUKLARI HÜKÜMETİ DE DEVİRDİLER

Papadopulos'a en yakın isimlerden biri ve cuntanın tutucularından olan Tuğgeneral Dimitrios Yuannides, 17 Kasım ayaklanmasını kamu düzenini yeniden inşa etmek için bir bahane olarak kullandı ve 25 Kasım'da Papadopulos'a karşı bir darbe gerçekleştirerek onu devirdi.

CUNTA BİR YENİ HÜKÜMET DAHA ATADI

Yeni cunta yönetimi Fedon Gizikis'i cumhurbaşkanı, iktisatçı Adamantios Andruçopulos'u başbakan olarak atadı, Tuğgeneral Dimitrios Yuannides ise perde arkasındaki gerçek iktidar sahibi olarak kaldı. Anayasa askıya alındı, sıkıyönetim uzatıldı. Muhalefete karşı baskılar genişlerken, Yunanistan, Avrupa'nın en yüksek enflasyon düzeyine ulaştı.

CUNTANIN KIBRIS'TAKİ DARBE GİRİŞİMİ

1974 temmuzunda Kıbrıs ile süren anlaşmazlık, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'un Kıbrıs Ulusal Muhafız Örgütü'nde bulunan Yunan subayları, (Kıbrıs Rumlarının Kıbrıs'ta kurduğu silahlı örgüt) EOKA'lı aşırılara desteklemekle suçlayarak, bunların hemen ülkeyi terk etmelerini istedi. Halk arasında desteği zayıflamış olan Albaylar Rejimine prestij kazandırmak isteyen darbeciler, bu çıkışı yapan Cumhurbaşkanı Makarios'a karşı harekete geçti.

Ama hiç tahmin etmedikleri bir şeyle karşılaştı.

TÜRKLER KIBRIS'A ÇIKTI, CUNTA DEVRİLDİ

Türk birlikler 20 Temmuz'da Kıbrıs'a çıkarma yaptı. Siyasi veya diplomatik ilişkileri çok zayıf olan Cunta yönetimi hızlı bir çöküşe girdi. Darbeciler, 23 Temmuz'da iktidarı sivillere bıraktı.

SİYASİLER BİRLEŞTİ

Sürgünden çağrılan Konstantin Karamanlis, 29 Temmuz'da aşırı sağdan ilerici sola kadar birçok siyasal eğilimi temsil eden geçici bir hükümet kurdu. İki Komünist parti hükümetin dışında bırakıldıysa da, üyeleri arasında yakınları bulunan "iç komünist parti" hükümeti destekledi.

SİLAHLI KUVVETLER SAVUNMA BAKANLIĞI'NA BAĞLANDI

1 Ağustos'ta anayasal karar alınarak, 1952 Anayasası yeniden yürürlüğe kondu. Ancak Anayasa'nın krala ilişkin tüm maddeleri, ilk seçimlere dek askıya alındı; sendikal özgürlükler geri verildi. Bir yandan da ekonomik atılım programı uygulamaya çalışan Karamanlis, 1974 kasımına dek Devlet başkanlığı unvanını elinde tutan Gizikis'in onayına sunduğu kararnamelerle ülkeyi yönetti. Bu anayasal karara göre, bundan böyle silahlı kuvvetler komutanları Savunma Bakanlığı'nca atanacaktı. Sonrasında sivil hükümet; ordu, polis ve güvenlik birimlerinde büyük bir temizliğe girişti.

KOMŞUDA CUMHURİYET KURULDU

17 Kasım 1974'te yapılan seçimleri Karamanlis'in Yeni Demokrasi Partisi kazandı. 300 sandalyeden 221'ini elde etti. 8 Aralık'ta yapılan halkoylaması sonucunda da oyların %69,2'siyle monarşinin kaldırılarak cumhuriyetin kurulmasına karar verildi.

CUNTACILAR İÇİN İDAM KARARI HAPSE ÇEVRİLDİ

Seçimlerden sonra, 1975 yılında 19 cuntacı yargılandı. Darbe önderleri Papadopulos, Pattakos, Makarezos ve Dimitrios Yuannides idama mahkûm edildiler. Ancak Karamanlis hükümeti tarafından cezaları ömür boyu hapse çevrildi.

YUNAN HALKINDAN ÖZÜR DİLEDİLER

Cuntacıların on beşi 1990'ların başında Yunan halkından özür dileyince sağlık nedenleriyle serbest bırakıldılar. Papadopoulos 1999'da tedavi gördüğü hastanede ölürken, 7 kez ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Dimitrios Yuannides, 16 Ağustos 2010'da hapisanedeki koğuşundan solunum yetmezliği nedeni ile kaldırıldığı hastanede öldü.

Haber Ara