rak'ta petrol fiyatlarındaki düşüş, IŞİD ile mücadele, kötü yönetim ve mali yolsuzluklar, ülkedeki ekonomik krizin derinleşmesine neden oldu. Bağdat, Misan, Basra, Süleymaniye ve Kerkük'te halk sokaklara çıkarak elektrik kesintisi ve maaş sorununu protesto ediyor.
Irak'ta daha önce IŞİD ile mücadele eden Şii milislere ve ordu güçlerine destek için sokaklara çıkan vatandaşlar, bugünlerde mevcut hükümetin ekonomi ve enerji politikalarını protesto ediyor. Neredeyse her gün birçok kentte ve ilçede gösteriler oluyor. Bu gösterilerde zaman zaman gerginlik artıyor. Eylemciler, kamu binalarına taşlarla saldırarak şiddete başvurabiliyor.
Irak'ta yaşanan öfkenin birçok nedeni var. IŞİD şiddeti, terör saldırıları, abartılı güvenlik önlemleri, hayat pahalılığı, ekonomik kriz, geçim sıkıntısı, elektrik ve su sıkıntısı sarmalında yaşam mücadelesi veren Irakhalkı, artık bazı şeylerin değişmesini istiyor.
Bütçede gelir kaybı yaşandı
Irak'ın 2014 yılında 150 milyar dolar olan bütçesi 2015'te petrol varil fiyatlarında yaşanan düşüş nedeniyle 100 milyar dolar olarak hesaplandı. Bütçedeki daralma nedeniyle ülkedeki 6 bin yatırım projesinin durdurulduğu belirtildi.
Irak'ın gelir kaynağının yüzde 95'ini petrol ihracından elde edilen gelirler oluşturuyor. IŞİD saldırıları nedeniyle Kerkük-Yumurtalık boru hattından yapılan petrol sevkiyatı düştü. Petrol ihracı ve petrol fiyatının düşmesi ülke ekonomisine büyük darbe vurdu. IŞİD ile mücadele kapsamında Şii milislerden oluşan Haşdi Şabi gücünün kurulması ve bunlara maaş bağlanması ve diğer askeri harcamaların artması da mali krizin derinleşmesine neden oldu.
Maaş sıkıntısı ve hayat pahalılığı
Irak'ta hali hazırda çoğu memurun maaşları ödenemiyor ya da geç ve eksik veriliyor. Alım gücü düşen halk, geçim sıkıntısı yaşıyor. Üretimin olmadığı ülkede çoğu gıda ürünü, tekstil malzemesi, otomotiv, beyaz eşya, ev aletleri, elektronik, inşaat ve benzeri diğer tüketim malzemeleri Türkiye, İran, Arap ülkeleri ve Avrupa'dan geliyor. Üretimde de tüketimde de dışarıya bağlı olan Irak'taki hayat pahalılığı IŞİD şiddetinden sonra yaşanan sığınmacı göçüyle daha da ağırlaştı. Bağdat, Basra, Erbil, Duhok, Kerkük gibi illerde sığınmacı sayısının fazla olması sebebiyle ev kiraları ve günlük ihtiyaçlar pahalandı. Sığınmacı sayısının fazla olduğu kentlerde mevcut elektrik ve akaryakıt da yetersiz olmaya başladı.
Elektrik kesintileri ve artan sıcaklar
Ülkede son zamanlarda 50 dereceyi bulan sıcaklıklar, yoğun klima kullanımına neden oldu, bu da beraberinde daha fazla enerji tüketimini getirdi. Irak'ın çoğu kentinde gün boyunca elektrik kesintileri yaşanıyor. Elektrik sıkıntısından dolayı sıcaktan bunalan Iraklılar, sokaklara çıkarak protesto gösterilerinde bulunuyor. Son zamanlarda elektrik sıkıntısına su kesintileri de eklendi. Yaşam kalitesi daha da düşen Iraklılar, sorumlu gördükleri yetkilileri protesto ediyor.
"Irak'ı daha zor günler bekliyor"
Iraklı ekonomi uzmanı Macit el-Suvari, AA muhabirine yaptığı açıklamada, teröre karşı yürütülen savaş, siyasi sorunlar ve 2003 yılından beri süregelen yolsuzlukların ülkede ekonomik krize neden olduğunu söyledi.
İdari, mali ve güvenlik alanlarındaki kötü yönetimin IŞİD'in ülkeye girmesine yol açtığını, bununla birlikte ülkede yaklaşık 6 bin yatırım projesinin askıya alındığını söyleyen Suvari, şöyle devam etti:
"Petrolün varil fiyatı 45 doların altına düşerse Irak'ı önümüzdeki aylarda daha zor günler bekliyor. Yüksek oranda kemer sıkma politikasına gidilmesi gerekecek. Aynı zamanda bütçenin üzerindeki yükü hafifletmek için özellikle Başbakan, Cumhurbaşkanı ve Meclis Başkanı gibi makamlara tahsis edilen çok yüksek miktardaki maaş ve ikramiyelerin minimize edilmesi gerekiyor."
Mali yolsuzlukların ülkede ayrıca elektrik ve özel sektörün geliştirilememesi sorununu beraberinde getirdiğini anlatan Suvari, Irak'taki ekonomik krizden Kürt bölgesinin de etkilendiğini kaydetti.
"Tek gelir kaynağı petrol"
Irak Temsilciler Meclisi Ekonomi Komitesi Üyesi Milletvekili Mitak el-Hamidi de Irak bütçesinin sadece "petrol gelirine" dayandığını belirterek, bunun yanlış olduğunu ve böyle devam etmesi halinde gelecek yıl daha büyük bir ekonomik krizle karşılaşabilecekleri uyarısında bulundu.
Krizin nedenlerinin sadece IŞİD ile savaş olmadığına dikkati çeken Hamidi, "Bu yılki bütçede memurların maaşlarını tespit ettiğimiz için fazla sorun yaşamayacaklar. Fakat ciddi ve rasyonel ekonomik planlar devreye sokulmazsa önümüzdeki yılların vatandaşa bedeli ağır olacak" ifadesini kullandı.
"Kürtler ekonomik durumlarını düzeltti"
Hamidi, krizin sadece Bağdat ve güney illerini etkilediğini dile getirerek şunları anlattı:
"Kürdistan bölgesi, merkezden aldığı yüzde 17'lik bütçe payına sahip. Ayrıca bugün hem Kürdistan hem de Kerkük'ten çıkarılan petrolü satıyor ve buradan elde ettikleri geliri hiçbir şekilde merkez hazinesine aktarmıyorlar. Aynı zamanda çok sayıda yatırım planı ve projeleri var. Orta ve güney illerinin aksine ekonomik durumlarını 1990'llı yıllardan beri düzeltme yoluna gittiler."
