TİMETURK | HABER MERKEZİ
TARİHTE BUGÜN NELER OLDU?
1854'ün 24 Kasımında Devleti Ali Osman, ilk kez dış borç aldı
Kırım Savaşı, tüm hızıyla devam ederken maliyeti öyle bir noktaya geldi ki artık devletin omuzlarında bir yük oluşturmaya başladı. Bunun altından kalkamayan Osmanlı Devleti zaten bozuk olan maliyesini düzeltebilmek için tarihinde ilk kez bir ülkeden borç aldı.
Osmanlı Devleti'nin müttefikleri olan İngiltere ve Fransa da dış borçlanmayı teşvik ettiler.
Bunun üzerine devlet yöneticileri Londra'da Palmer, Paris'te Goldschimith kurumlarından 24 Ağustos 1854 tarihinde, Mısır'dan gelecek vergi karşılık gösterilerek 3.000.000 İngiliz lirası borç aldı.
Bu ilk borçdan sonra alınan borçların ardı arkası kesilmedi ve Osmanlı Devleti yıkılana kadar borçlar ödenemedi. Bu borçlar Türkiye Cumhuriyeti‘ni de kuruluş yıllarında ekonomik açıdan sıkıntıya soktu.
BORÇLAR NE ZAMAN ÖDENDİ?
Lozan Antlaşması ile Osmanlı borçlarının bir kısmı Türkiye'ye ve imparatorluktan ayrılan diğer devletlere devredildi.Borç paylaşımında çıkan anlaşmazlıklar yüzünden Türkiye ile alacaklıları arasında antlaşma, ancak 13 Haziran 1928'de imzalanabildi.Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu'nun 161 milyon liralık borcunun 107 milyonluk kısmını, yani yaklaşık yüzde 67'sini ödemeyi üstlendi.Anlaşma gereği borç 99 yılda ödenecekti.1929 ekonomik krizi sebebiyle, Paris'te 1933'te yeni bir anlaşma imzalandı.Bu yeni anlaşma ile borç miktarı yüzde 20 kadar düşürüldü ve ödemenin 50 yılda tamamlanması kararlaştırıldı.İlerleyen yıllarda karşılaşılan döviz sıkıntısı sebebiyle ödeme sistemi değiştirildi ve frank yerine Türk lirası ile ödemeye geçildi.
II. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine Türkiye, 30 Eylül 1940 tarihli Bakanlar kurulu kararı ile Alman işgaline uğrayan Paris'teki Takip Meclisi'ni tanımadığını, ona ödediği komisyonu kestiğini ve borçların ödenmesi işini bizzat üzerine aldığını ilan etti.Bazı diplomatik faaliyetlerden sonra 1944'te özel antlaşmalar imzalandı.Bu konuda yapılmış birçok araştırmada alacaklıların elinde bulunan tahvillerin daha yüksek fiyatla satın alınarak, bütün borçların ödenmesinin vaat edilen süre 29 yıl önce 1954'te bitirildiği söylenir.Ancak borçların tamamının ödenmesi 1980'lerde bitti.
